การเผชิญกับสภาวะเศรษฐกิจตกต่ำของเศรษฐกิจโลก โดยเฉพาะเศรษฐกิจถดถอยของประเทศสหรัฐอเมริกา และซ้ำเติมอีกระลอกด้วยภัยธรรมชาติอย่างภาวะน้ำท่วมและความแห้งแล้ง หลายพื้นที่ต้องประสบปัญหาส่งผลให้ราคาพืชผลการเกษตรสูงขึ้น รวมถึงการที่ข้าวของเครื่องใช้อื่นๆ ที่ขยับราคาสูงขึ้น วิกฤติทางการเมืองที่ยังไม่แน่นอน ทำให้ประชาชนส่วนใหญ่เดือดร้อนกันถ้วนหน้า ประกอบกับอารมณ์ที่อาจจะขึ้นๆลงๆ หากมีเหตุการณ์ที่ไม่ได้ดั่งใจก็จะมีผลต่อความคิดที่บางคนอาจจะคิดบวก บางคนอาจจะคิดลบ คิดเหมือน คิดต่าง สภาพจิตใจถูกรุมเร้าด้วยสารพัดปัญหาทั้งในระดับตัวบุคคล ระดับครอบครัว ในที่ทำงาน และสังคมทั่วไปในวงกว้าง ดังนั้น จึงคาดว่าวิกฤตต่างๆ ที่จะเกิดขึ้นในปี 2552 จะส่งผลกระทบต่อคนจำนวนมาก และครอบคลุมคนทุกกลุ่มในสังคมมากกว่า เมื่อเปรียบเทียบกับวิกฤตเศรษฐกิจในปี 2540 ซึ่งเห็นได้จากจำนวนผู้ป่วยนอก (OPD) ที่มารับบริการของสถานบริการในสังกัดกรมสุขภาพจิต ตั้งแต่ปีงบประมาณ 2540 - 2551 (คลิกดูรายะเอียดที่นี่) มีแนวโน้มสูงขึ้นตั้งแต่ปี 2544 - 2551

- ปัญหาที่ทำให้เครียดมากที่สุด คือ ปัญหาการงาน (ร้อยละ 47.3) รองลงมาคือ ปัญหาการเงิน (ร้อยละ 65.2) โดยที่เพศหญิง มีความเครียดสูงกว่าเพศชาย (ร้อยละ 51.9)

- จากการสำรวจครั้งที่ 1-2 กลุ่มตัวอย่างช่วงอายุ 41-50 ปี มีความเครียดคิดเป็นร้อยละมากกว่ากลุ่มอื่น การสำรวจกลุ่มตัวอย่างครั้งที่ 3 พบว่า กลุ่มอายุ 21-30 ปีจะมีความเครียดคิดเป็น ร้อยละมากกว่ากลุ่มอื่น

- ความรู้สึกกับปัญหาที่เกิดขึ้นของกลุ่มตัวอย่างที่พบมากที่สุด คือ รู้สึกว่าปัญหาที่เกิดขึ้นหนักหนา และมองว่าปัญหาสามารถแก้ไขได้ด้วยตนเอง คิดเป็นร้อยละ92.7, 91.8 และ 91.7 ตามลำดับ ซึ่งกลุ่มตัวอย่างมองว่าปัญหาที่เกิดขึ้นสามารถแก้ไขได้ ร้อยละ 48.7, 50.1 และ 50.7 ตามลำดับ

- ในกลุ่มของผู้ที่มีความคิดทำร้ายตนเอง พบว่า อัตราความคิดที่จะทำร้ายตนเองเป็นเพศหญิงมากกว่าเพศชาย จากการสำรวจครั้งที่ 1 กลุ่มตัวอย่างที่มีภูมิลำเนาใน กทม.มีความคิดทำร้ายตนเองมากกว่าเขตอื่นๆ ร้อยละ 8.5 ส่วนครั้งที่ 2-3 เขตภาคเหนือมีความคิดทำร้ายตนเองมากกว่าเขตอื่นๆร้อยละ 15.2 และ 6.2 ตามลำดับ และสถานภาพทางการเงินของครอบครัว ที่ไม่ค่อยพอใช้ หรือต้องพึ่งพาผู้อื่นจะมีความคิดทำร้ายตนเองสูงกว่ากลุ่มอื่น (คลิกดูรายละเอียดที่นี่)

แนวทางการสร้างพลังสุขภาพจิตเพื่อรับมือภาวะวิกฤต

ในกลุ่มประชาชนที่กำลังเผชิญกับวิกฤตต่างๆ ซึ่งเป็นผู้ที่ได้รับความกระทบกระเทือนทางจิตใจในระดับ "มีปัญหาหาแต่ยังพอทรงตัวอยู่ได้" เช่น ผู้ที่ตกงานและอยู่ในภาวะเครียดหรือกดดัน รวมทั้งผู้ที่ต้องการจะพัฒนาตนเองเพื่อให้ผ่านพ้นอุปสรรคได้ ควรใช้แนวทางปฏิบัติตัว "ปรับ 4 เติม 3"

ทั้งนี้เทคนิคเชิงปฏิบัติ ที่คนทั่วไป สามารถเรียนรู้ได้ด้วยตนเองได้ง่าย ภายใต้ 3 คำ จำง่าย คือ "อึด ฮึด สู้" โดย

อึด หมายถึง ศักยภาพที่ทนต่อแรงกดดันได้ดี
ฮึด หมายถึง มีกำลังใจเข้มแข็ง
สู้ หมายถึง การต่อสู้เอาชนะอุปสรรค

กรมสุขภาพจิตได้จัดทำเครื่องมือเสริมสร้างพลังสุขภาพจิตคนไทย หรือแบบประเมินอาร์คิว (RQ : Resilience
Quotient)(ดาวน์โหลดแบบประเมินคลิกที่นี่)เพื่อเตรียมป้องกันปัญหาสุขภาพจิตที่เป็นผลพวงจากภาวะวิกฤตเศรษฐกิจที่อาจเกิดขึ้นกับประชาชนไทย ขณะนี้พบว่าแบบทดสอบดังกล่าวได้รับการตอบรับอย่างดี โดยมีผู้สนใจเข้าชมและทดลองใช้แบบประเมินดังกล่าว จำนวน 4,317 ครั้ง จากประชาชนใน 12 จังหวัด มีช่วงอายุระหว่าง 25-60 ปี พบว่าร้อยละ 84 มีพลังสุขภาพจิตปกติ ร้อยละ 6-8 มีพลังจิตสูงกว่าปกติ และร้อยละ 4 มีพลังสุขภาพจิตต่ำกว่าปกติ ขณะเดียวกันพบว่า เพศหญิงมีพลังสุขภาพจิตดีกว่าเพศชาย