ภาวะไขมันสะสมในตับ คือภาวะที่ร่างกายมีการสะสมของไขมันภายในเซลล์ตับ ซึ่งส่วนใหญ่อยู่ในรูปของไตรกลีเซอไรด์ โดยอาจมีเพียงการสะสมของไขมันอย่างเดียว หรืออาจมีการอักเสบของตับร่วมด้วย ซึ่งในผู้ป่วยบางรายการอักเสบเรื้อรังนี้ อาจนำไปสู่การเกิดพังผืดในตับ หรือที่เราเรียกว่าภาวะตับแข็งได้
          โดยสาเหตุของโรคนี้ปัจจุบันยังไม่เป็นที่ทราบแน่ชัด อาจมีหลายปัจจัยร่วมกัน โดยข้อมูลในปัจจุบันเชื่อว่า ปัจจัยสำคัญของการเกิดภาวะไขมันสะสมในตับคือ ภาวะดื้อต่ออินซูลิน และจากนั้นอาจจะมีกลไกอื่นที่มากระตุ้นให้เซลล์ตับที่มีไขมันเกาะอยู่นั้นเกิดการอักเสบ และการตายของเซลล์ตับซึ่งผู้ป่วยส่วนมากจะไม่แสดงอาการชัดเจนนัก โดยผู้ป่วยบางรายอาจมีอาการจุกแน่นชายโครงด้านขวา หรือในรายที่เป็นมานาน อาจมีอาการเริ่มต้นของภาวะตับแข็ง เช่น อ่อนเพลีย ท้องโต เป็นต้น ซึ่งมักตรวจพบโดยบังเอิญจากการตรวจเลือด เช็กสุขภาพประจำปีซึ่งอาจทำให้ความเสี่ยงของอาการนี้ลุกลามจนยากแก่การรักษา
          รศ.นพ.สมบัติ ตรีประเสริฐสุข แพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านทางเดินอาหาร ศูนย์โรคระบบทางเดินอาหารและตับกรุงเทพโรงพยาบาลกรุงเทพ เปิดเผยว่าโรคตับที่พบบ่อยในชาวเอเชียและคนไทย นอกจากไวรัสตับอักเสบบี, ซี และโรคตับแข็งจากการดื่มแอลกอฮอลล์แล้วปัจจุบันยังพบภาวะไขมันสะสมในตับ หรือ ไขมันเกาะตับ ในผู้ป่วยชาวไทยเพิ่มขึ้น ภาวะไขมันสะสมในตับ คือ ภาวะที่ร่างกายมีการสะสมของไขมันภายในเซลล์ตับ ในรูปของไตรกลีเซอไรด์ ในคนไข้บางรายอาจพบการอักเสบของตับร่วมด้วย ซึ่งการปล่อยให้ตับอักเสบเรื้อรังอาจนำไปสู่การเกิดพังผืดในตับ หรือภาวะตับแข็งได้ในที่สุด
          "ไขมันเกาะตับอาจดูไม่รุนแรง แต่แสดงให้เห็นถึงความเสี่ยงเป็นโรคตับแข็งในระยะเริ่มต้น โดยเฉพาะคนอ้วน หรือมีภาวะน้ำหนักเกิน ผู้ที่ป่วยเป็นโรคเบาหวาน แต่ก็ใช่ว่า คนที่มีรูปร่างผอมบางจะไม่มีความเสี่ยง โดยเฉพาะคนอ้วนซ่อนรูป ซึ่ง 1 ใน 4 กลุ่มนี้พบภาวะไขมันสะสมในตับ"
          อย่างไรก็ตาม จากอุบัติการณ์ที่พบทำให้โรคไขมันสะสมในตับกลายเป็นโรคยอดฮิตในช่วง 10 ปีที่ผ่านมา หลังจากตรวจพบครั้งแรกในอเมริกา จากคนอ้วนกลุ่มหนึ่งที่มีค่าตับที่สูงขึ้นและเมื่อตรวจอย่างละเอียดในคนไข้กลุ่มนี้ ทำให้พบว่ามีไขมันเกาะอยู่เต็มเนื้อตับ
          "ปัจจุบันอุบัติการณ์ของโรคดังกล่าวยังคงเพิ่มขึ้นอย่างชัดเจน โดยเฉพาะในกลุ่มคนเอเชียที่มีรูปร่างเล็ก ผอมบางแต่มีภาวะอ้วนลงพุง จากพฤติกรรมการใช้ชีวิต กินดีอยู่ดีไม่ชอบออกกำลังกาย"
          รศ.นพ.สมบัติ บอกเพิ่มเติมว่า ตั้งข้อสังเกตว่า ภาวะไขมันเกาะตับมีความเชื่อมโยงกับโรคเบาหวาน ความดันสูง คอเลสเตอรอลสูง และน้ำหนัก และรอบเอวเกิน หรือรวมเรียกว่า โรคเมตะบอลิคซินโดรม อย่างเห็นได้ชัด และปัจจัยสำคัญของการเกิดภาวะไขมันสะสมในตับคือ อาการดื้อต่ออินซูลิน ร่วมกับกลไกอื่นที่มากระตุ้น เช่น การอักเสบ และการตายของเซลล์ตับซึ่งผู้ป่วยส่วนมากจะไม่แสดงอาการให้เห็นชัดเจน ในขณะที่บางรายที่เป็นมานาน จะเริ่มมีอาการจุกแน่นบริเวณชายโครงด้านขวาหรือมีอาการเริ่มต้นของภาวะตับแข็ง เช่น อ่อนเพลีย ท้องโตปรากฏให้เห็น
          "ในอดีตคนไข้ที่พบภาวะเสี่ยงตับแข็งหรือไขมันเกาะตับในระยะเริ่มต้น แพทย์จะทำการเจาะชิ้นเนื้อตับเพื่อตรวจหาความผิดปกติ และให้ยารักษาในขณะที่ปัจจุบันวิทยาการทางการแพทย์ได้พัฒนาเครื่องวัดความยืดหยุ่นของตับ Fibroscan with CAP (Controlled Attenuation Parameter) ที่ให้ผลวิเคราะห์ที่แม่นยำด้วยเทคนิคอัลตร้าซาวด์ แทนการเจาะชิ้นเนื้อ เพื่อลดอาการเจ็บปวด และผู้ป่วยไม่ต้องเสียเวลาพักรักษาตัว"
          รศ.นพ.สมบัติ บอกต่อว่า  Fibroscan  เป็นเทคโนโลยีใหม่ล่าสุดในการตรวจวินิจฉัยเพื่อดูสภาพการเกิดพังผืดในเนื้อตับเข้ามาช่วย ที่ทางโรงพยาบาลกรุงเทพเป็นแห่งแรกในประเทศไทยที่นำเทคโนโลยีนี้มาใช้วินิจฉัยผู้ป่วยกลุ่มเสี่ยง โดยนอกจากจะสามารถตรวจประเมินสภาวะพังผืดในเนื้อตับในผู้ป่วยที่เป็นตับแข็งระยะแรกๆ รวมถึงติดตามผลแล้ว ยังช่วยประเมินระดับความรุนแรงเพื่อวางแผนการรักษาและวินิจฉัยภาวะแทรกซ้อนของผู้ป่วยที่มีภาวะตับแข็งแทนการเจาะเนื้อตับ อีกทั้งยังสามารถประเมินและแสดงปริมาณไขมันสะสมในตับสำหรับผู้ป่วยที่มีความเสี่ยงต่อภาวะไขมันพอกตับ (Fatty liver) ได้พร้อมกันภายในครั้งเดียวอย่างรวดเร็ว และแม่นยำ
          "เครื่องดังกล่าวสามารถบอกได้ถึง ปริมาณไขมันที่สะสมในตับ และตรวจหาภาวะพังผืดในเนื้อตับ ระดับคอเลสเตอรอลและไตรกลีเซอไรด์ เพื่อนำไปสู่การวินิจฉัย และยืนยันผลการรักษา โดยคนไข้ที่ได้รับการรักษาอย่างทันท่วมทีจะช่วยชะลออาการและป้องกันความเสี่ยงต่อภาวะตับอักเสบและตับแข็งในอนาคต"
          ทั้งนี้ ภาวะไขมันเกาะตับ มีความรุนแรงและแตกต่างจากโรคตับที่เกิดจากไวรัส เนื่องจากไม่มียารักษา นอกจากการออกกำลังกาย เปลี่ยนนิสัยการกินอยู่ ลดอาหารประเภทแป้ง และไขมัน ซึ่งคนไข้กลุ่มนี้ส่วนใหญ่จะชะล่าใจ คิดว่าตัวเองยังแข็งแรงสุขภาพดี รอจนกระทั่งเกิดการอักเสบ เมื่อมาพบแพทย์ก็สายไปแล้ว คนไข้ที่จำเป็นต้องตรวจตับเป็นพิเศษคือคนที่มีภาวะตับอักเสบเรื้อรัง หรือมีค่าการทำงานของตับที่ผิดปกติเกินกว่า 6 เดือนมีภาวะบ่งบอกว่าเป็นตับแข็งระยะต้น เช่น ผลเลือดมีเกร็ดเลือดต่ำ ค่าตับสูงเล็กน้อย ม้ามโตเล็กน้อย  เครื่องนี้จะบอกได้ว่าตับแข็งหรือไม่
          อย่างไรก็ตาม แม้ในปัจจุบันจะยังไม่มียารักษาพังผืดในตับ แต่แพทย์และนักวิจัยทั่วโลกได้พยายามเดินหน้าวิจัยและพัฒนายารักษา เพื่อป้องกันไม่ให้พังพืดที่เกิดในระยะเริ่มต้นกลายเป็นสาเหตุทำให้ตับแข็งตามมาในภายหลัง