โรคหลอดเลือดสมองตีบตันหรืออุดตัน หรือที่คนทั่วไปเรียกกันว่าโรคอัมพฤกษ์อัมพาต คือโรคที่มีการตีบตันหรืออุดตันของหลอดเลือดสมอง ทำให้เลือดไหลไปเลี้ยงเนื้อสมองส่วนนั้นน้อยลงหรือไม่ได้เลย เนื้อสมองส่วนนั้นจึงขาดเลือด ออกซิเจน และสารอาหารต่างๆ ไปเลี้ยง ทำให้ทำงานไม่ได้ และถ้าเป็นมากหรือนานเนื้อสมองส่วนนั้นก็จะตายไปในที่สุด ทำให้เกิดอาการต่างๆ ขึ้น ที่พบบ่อยคือแขนขาอ่อนแรงที่เรียกว่าเป็นอัมพฤกษ์อัมพาต
          นพ.จิระพัฒน์ อุกะโชค หัวหน้าแพทย์ศูนย์สมองและกระดูกสันหลัง โรงพยาบาลพญาไท 3 กล่าวว่า โรคหลอดเลือดสมองที่พบทุกวันนี้มีอยู่ 2 ประเภทใหญ่ๆ คือ 1.โรคหลอดเลือดสมองตีบตัน เกิดจากหลอดเลือดสมองตีบตันลง เพราะผนังหลอดเลือดด้านในหนาตัวขึ้น ทำให้รูภายในหลอดเลือดตีบเล็กลงจนเลือดไหลเวียนไปเลี้ยงสมองได้น้อยลง สาเหตุที่ทำให้ผนังหลอดเลือดด้านในหนาตัวขึ้นที่พบบ่อยที่สุดได้แก่ โรคความดันโลหิตสูงและเบาหวาน ทำให้ผนังหลอดเลือดด้านในเสื่อมและหนาตัวขึ้น สาเหตุอื่นๆ ได้แก่ อายุที่มากขึ้น ไขมันในเลือดสูง การสูบบุหรี่ การติดเชื้อการอักเสบของหลอดเลือด อุบัติเหตุที่หลอดเลือด ฯลฯ
          2.โรคหลอดเลือดสมองอุดตัน เกิดจากมีอะไรบางอย่างไปอุดรูหลอดเลือดสมอง ขัดขวางการไหลของเลือดที่ไปเลี้ยงสมอง สิ่งที่ไปอุดหลอดเลือดสมองที่พบบ่อยที่สุดได้แก่ก้อนลิ่มเลือดจากหัวใจ และก้อนเกล็ดเลือดจากผนังหลอดเลือดที่คอ
          คุณหมอระบุว่า แม้ว่าอาการของโรคหลอดเลือดสมองจะเกิดขึ้นอย่างฉับพลัน แต่การใส่ใจดูแลรักษาตั้งแต่เนิ่นๆ จะช่วยลดโอกาสการเป็นโรคหลอดเลือดสมองได้อย่างมีประสิทธิภาพ ซึ่งการรู้จักเฝ้าระวัง 6 สัญญาณอันตรายที่มักจะเกิดขึ้นก่อนเป็นโรคหลอดเลือดสมองก็เป็นเรื่องที่ควรรู้ ตั้งแต่ 1.ไม่มีแรง หรือชาอย่างเฉียบพลันที่ใบหน้า แขนหรือขาซีกใดซีกหนึ่งของร่างกาย มือหยิบของแล้วร่วงตก อาการมักเกิดขึ้นชั่วขณะและหายเองได้ภายในเวลา 24 ชั่วโมง 2.ตามัวหรือมองไม่เห็น อย่างเฉียบพลัน โดยเฉพาะถ้าเป็นกับตาข้างเดียว 3.อยู่ๆ ลิ้นแข็งหรือชา ทำให้พูดไม่ชัดหรือพูดลำบาก แต่สามารถกลับสู่ภาวะปกติได้อย่างรวดเร็ว 4.วิงเวียนศีรษะบ่อย บางทีเป็นลมล้มลงแต่สามารถรู้สึกตัวได้อย่างรวดเร็ว 5.นึกอะไรช้าลง สับสน ขาดสมาธิ สมรรถภาพการทำงานลดลงอย่างไร้เหตุผล และ 6.อยู่ๆ ปวดศีรษะรุนแรงอย่างไม่เคยเป็นมาก่อน
          สำหรับการป้องกันโรคนี้ นพ.จิระพัฒน์กล่าวว่า ป้องกันได้โดยตรวจหาสาเหตุที่ทำให้เกิดโรคนี้และรักษาเสียแต่เนิ่นๆ โรคที่เป็นสาเหตุที่สำคัญที่สุดคือโรคความดันโลหิตสูง โรคเบาหวาน โรคไขมันในเลือดสูง และโรคหัวใจ ดังนั้นผู้ที่เริ่มมีอายุคือตั้งแต่ 40 ปีขึ้นไป ควรตรวจเช็กร่างกายประจำปี เพื่อดูว่ามีโรคที่เป็นสาเหตุของโรคหลอดเลือดสมองตีบตันอุดตันอยู่หรือไม่ ถ้าพบว่ามี การรักษาแต่เนิ่นๆ จะช่วยป้องกันไม่ให้เกิดโรคหลอดเลือดสมองตีบตันอุดตันได้
          นอกจากนี้ การปฏิบัติตัวที่ไม่ถูกสุขลักษณะก็มีส่วนทำให้หลอดเลือดสมองแข็งตัวจนเกิดการอุดตันได้ คือ การสูบบุหรี่ การกินอาหารที่มีไขมันมากเป็นประจำ การมีน้ำหนักตัวมากเกินเกณฑ์ การไม่ออกกำลังกาย ภาวะเครียดเป็นประจำ ดังนั้นการปฏิบัติตัวที่เหมาะสมก็สามารถช่วยป้องกันไม่ให้หลอดเลือดสมองแข็งตัวจนเกิดการตีบตันได้ คือ การไม่สูบบุหรี่ การเลี่ยงการกินอาหารที่มีไขมันมาก การควบคุมน้ำหนักตัวไม่ให้เกินเกณฑ์ การออกกำลังอย่างสม่ำเสมอ และพักผ่อนหย่อนใจให้เพียงพอไม่ให้เกิดความเครียดเรื้อรัง โรงพยาบาลพญาไท 3 มีความพร้อมในการให้บริการ Stroke fast Track สำหรับคนไข้ที่เป็นอัมพฤกษ์อัมพาต และมาพบแพทย์ในเวลา 3 ชม. ซึ่งเรามีกระบวนการดูแลคนไข้ที่รวดเร็วทั้งด้านรถพยาบาลและทีมแพทย์พร้อมตลอด 24 ชม.