แพทย์แผนไทย

          วิเชียร คงวิลาส

          รอยยิ้มพิมพ์ใจมักจะมาควบคู่กับฟันขาวสะอาดเสมอ ความสะอาดในช่องปาก     เหงือกและฟันจึงมีความจำเป็นยิ่ง นอก จากนี้เหงือกและฟันยังเป็นอวัยวะช่วยในการย่อยอาหารที่สำคัญ เมื่อเกิดปัญหาในช่องปากย่อมกระทบกับการทำงานในระบบที่เกี่ยวเนื่องกันได้

          เมื่อย้อนกลับไปศึกษาประวัติศาสตร์ของการใช้แปรงสีฟันและยาสีฟัน พบว่า มีมานานกว่า 2,500 ปีแล้ว เกิดขึ้นครั้งแรกในประเทศจีน โดยใช้ขนหมูมัดติดกับไม้ไผ่ใช้แปรงฟัน ส่วน ในอินเดียจะใช้กิ่งข่อยแปรง เช่นเดียวกับประ เทศไทยใช้กิ่งข่อยและกิ่งสีฟันคนทาแปรงฟัน

          ยาสีฟันเก่าแก่และโบราณที่สุดในโลกได้แก่เกลือ คนโบราณจึงใช้เกลืออมบ้วนปากและแปรง ฟัน ต่อมาพัฒนาการผลิตภัณฑ์ในการทำความสะอาดช่องปากเจริญรุดหน้า เราจึงได้เห็นแปรง สีฟันในรูปแบบต่างๆ เช่นที่พบในปัจจุบัน ส่วนยาสีฟันก็ไม่แตกต่าง มีการค้นพบสารซักฟอกที่ใช้ในการทำความสะอาด ยาสีฟันในปัจจุบันจึงมีทั้งฟอง รสชาติต่างๆ กลิ่นที่แตกต่างกันไป

          ยาสีฟันในปัจจุบันมีบทบาทสำคัญต่อการทำความสะอาดฟัน เพราะสารขัดถูและสารทำความสะอาด ซึ่งเป็นส่วนประกอบหลักที่จะช่วยขจัดคราบฟันได้ดี และทำให้ฟันขาวสะอาด และยังมีสารตัวอื่นๆ เพิ่มลงไปเพื่อช่วยเสริมในการดูแลปากและฟัน เช่น ฟลูออไรด์ ช่วยเพิ่มความแข็งแรงของผิวฟัน สารฆ่าเชื้อจุลินทรีย์ช่วยลดจำนวนเชื้อแบคทีเรียในช่องปาก เป็นต้น

          ทำไมเราต้องใส่ใจว่ายาสีฟันนั้นเป็นแบบธรรม ชาติหรือไม่ เพราะส่วนผสมของยาสีฟันทั่วไปนั้นจะมีสารซักฟอกเป็นส่วนประกอบ ซึ่งในระยะยาวแล้วสารเหล่านี้ย่อมส่งผลกระทบต่อสุขภาพ แตกต่างจากการใช้ยาสีฟันธรรมชาติที่จะไม่มีสารซักฟอกทิ้ง สารตกค้างไว้ในร่างกาย และยังสามารถเพิ่มสรรพ คุณโดยการเลือกใช้สมุนไพร ที่หาได้ง่ายมาเป็นส่วนประกอบของยาสีฟันซึ่งเราสามารถเลือกเองได้

          ส่วนประกอบหลักของยาสีฟันทั่วไปและธรรม ชาติโดยทั่วไปจะประกอบด้วย

          สารขัดถู ทำหน้าที่ขัดถูผิวฟัน ขจัดเศษอาหาร คราบที่ติดอยู่บนผิวฟัน ในยาสีฟันทั่วไปใช้แคลเซียมคาร์บอเนต เป็นตัวการขัดถู ส่วนยาสีฟันธรรมชาติ ก็จะใช้แคลเซียมคาร์บอเนต และเกลือแกง ผงฟูหรือโซเดียมไบคาร์บอเนต

          สารทำความสะอาด ทำหน้าที่เพิ่มประสิทธิ ภาพในการทำความสะอาดฟัน สารที่ใช้เป็นสารลด แรงตึงผิว เช่นสบู่ หรือสารซักฟอก ใช้แปรงฟันแล้ว เกิดฟอง สารนี้จะไม่เป็นพิษ ไม่ระคายเคืองต่อเยื่อบุในช่องปาก ยาสีฟันทั่วไปใช้สารซักฟอก ตัวที่นิยมคือ สาร SLS (Sodium Lauryl Sulfate ) ใช้ได้ไม่เกิน 2% แต่สำหรับในยาสีฟันธรรมชาตินี้จะใช้ผง     สบู่ไม่เกิน 1-2% หรือเกลือแกง ก็สามารถช่วยทำ ความสะอาดได้เช่นกัน

          สารฆ่าเชื้อแบคทีเรีย ทำหน้าที่ช่วยลดแบคที เรียในช่องปาก ในยาสีฟันทั่วไปมักจะใช้สารไตรโคล ซาน (Triclosan) ที่เป็นชนิดเดียวกับที่ใช้ในสบู่ยา ส่วนในยาสีฟันธรรมชาติจะใช้ผงฟู (โซเดียมไบคาร์ บอเนต) สมุนไพรต่างๆ ที่บดเป็นผงและน้ำมันหอมระเหย เช่น อบเชย กานพลู เป็นต้น

          สารเพิ่มความชุ่มชื้น ใช้เฉพาะในยาสีฟันที่เป็นครีม ในยาสีฟัน

          สารเพิ่มความหวาน เพื่อให้รสหวานในยาสี ฟัน ไม่ได้เป็นสารจำเป็นแต่อย่างใด ในกรณีที่จะใช้ก็จะใช้กลีเซอรีน หรือซอร์บีทอล

          สารปรุงแต่งกลิ่นและสี ในยาสีฟันธรรมชาติ จะใช้น้ำมันหอมระเหยและสารสกัดจากพืชสมุนไพร นอกจากช่วยแต่งกลิ่นและรสของยาสีฟันแล้ว ยังเพิ่มสรรพคุณในการป้องกันรักษาโรคในช่องปากด้วย เช่นน้ำมันหอมระเหยสะระแหน่ ผงอบเชย ผงกานพลู เป็นต้น

          ฟลูออไรด์ (Fluoride) เป็นสารที่ช่วยทำให้เคลือบฟันแข็งแรง ป้องกันฟันผุ ฟลูออไรด์ที่ใช้คือ โซเดียมฟลูออไรด์ หรือโซเดียมโมโนฟลูไรฟอสเฟต ต้องใช้ในปริมาณเจือจางมากๆ มีข้อควรระวังในการใช้สำหรับเด็กต่ำกว่า 6 ปี ใช้แล้วต้องบ้วนน้ำมากๆ ไม่ควรกลืน สำหรับยาสีฟันธรรมชาติจะไม่ใส่

          ในส่วนของตัวยาสมุนไพรไทยนั้นมีหลายตัวที่มีสรรพคุณที่ใช้กับเหงือกและฟันได้ดี ได้แก่

          เกลือ เป็นสารทำความสะอาดเหงือกและฟัน ข่อย แก้อาการปวดฟัน รักษารำมะนาด (ใช้เปลือกหรือกิ่งข่อย)

          สะระแหน่ สารให้ความเย็น ทำให้ช่องปากหอมสดชื่น เป็นสาร อบเชย มีกลิ่นหอม รสหวาน มีฤทธิ์ฆ่าเชื้อจุลินทรีย์ กานพลู รสเผ็ดร้อน ฆ่าเชื้อโรคและเป็นยาชา ใช้ดับกลิ่นปาก แก้เลือดออกตามไรฟัน และแก้โรครำมะนาด อบเชย รสหวาน กลิ่นหอม ฆ่าเชื้อจุลินทรีย์ ผักคราดหัวแหวน รสเอียนเบื่อ แก้ปวดฟัน แก้อักเสบรักษาแผลในปาก รำมะนาด แก้วใช้ส่วนของใบมีรสร้อนเผ็ดขมสุขุม แก้อาการปวดฟัน สีฟันคนทา ใช้เปลือกหรือกิ่ง ช่วยให้รากฟันแข็งแรงทนทาน เทียนข้าวเปลือก กลิ่นหอม มีฤทธิ์ฆ่าเชื้อจุลินทรีย์ เทียนตากบ กลิ่นหอม มีฤทธิ์ฆ่าเชื้อจุลินทรีย์เทียนสัตตบุษย์ รสหวาน กลิ่นหอม มีฤทธิ์ฆ่าเชื้อจุลินทรีย์ โป๊ยกั๊กกลิ่นหอม แต่งกลิ่น กระวานเทศ กลิ่นหอมฉุนแต่งกลิ่น

          การทำยาสีฟันสมุนไพรธรรมชาติใช้เอง

          1.เตรียมส่วนผสม เช่น เกลือ ผงฟู (โซเดียมไบคาร์บอเนต) แคลเซียมคาร์บอเนต ข่อย กานพลู น้ำมันสะระแหน่

          2.นำส่วนผสมเทใส่ถ้วยคลุกเคล้าเข้าด้วยกัน

          3.เมื่อคลุกจนเข้ากันดีแล้วเติมกานพลู ข่อย ลงไปแล้วคลุกให้เข้ากัน

          4.เมื่อคลุกจนเป็นเนื้อเดียวกันแล้ว จึงค่อยๆ หยดน้ำมันสะระแหน่เติมลงไป จากนั้นก็คลุกเคล้าจนเข้ากัน

          5.ยาสีฟันที่ได้จะเป็นชนิดผง เมื่อคลุกเคล้าจนเข้ากันแล้วก็บรรจุใส่ภาชนะไว้ใช้

          การหันมาปรุงยาสีฟันไว้ใช้เอง ประโยชน์คือเรากำหนดสรรพคุณของวัตถุดิบได้ ซึ่งเป็นปัจจัยสำคัญที่เราสามารถหลีกเลี่ยงไม่ใช้สารเคมีปรุงแต่ง และเมื่อเทียบราคากับยาสีฟันในท้องตลาดแล้วราคาถูกกว่ามาก สำคัญที่สุดคือสุขภาพของเราที่เลือกเองได้