ย้อนไปเมื่อช่วง 20 ปีก่อน กระแสการแพร่ระบาดของโรค "พยาธิใบไม้ตับ"ที่รุนแรงมากในเขตภาคอีสาน ทำให้เกิดการ ตื่นตัวของประชาชนที่มีพฤติกรรมเสี่ยงต่อการเกิดโรค โดยเฉพาะค่านิยมของการบริโภค "ปลาดิบ-ปลาร้า-ปลาจ่อม" ประชาชนเริ่มตระหนัก ใส่ใจ และปรับเปลี่ยนค่านิยมมากขึ้น กระทั่งกระแสของโรคนี้เริ่มเบาบางลง จนถึงทุกวันนี้ประชาชนยังคงมีพฤติกรรมกินปลาสุก ๆ ดิบ ๆ อยู่เหมือนเดิม จึงทำให้โรคพยาธิใบไม้ตับกลับมาแพร่ระบาดอีกครั้ง  เป็นสาเหตุสำคัญทำให้เกิดโรคมะเร็งตับ และมะเร็งท่อน้ำดี แต่ละปีมีผู้เสียชีวิตจำนวนไม่น้อย ทางหน่วยงานสาธารณสุขจึงต้องเร่งวางแผนรณรงค์อย่างเข้มข้นอีกครั้ง เพื่อลดการแพร่ระบาดโดยเร็วที่สุด

มีรายงานว่า สถานการณ์โรคมะเร็งท่อน้ำดี และมะเร็งตับของคนไทยมีแนวโน้มที่สูงมาโดยตลอด แต่ละปีมีผู้เสียชีวิตกว่า28,000 คน หรือ 80 คนต่อวัน ถือว่าสูงมากเป็นอันดับหนึ่งของโลก โดยพบผู้ป่วยส่วนใหญ่เป็นกลุ่มคนจนในแถบชนบท หรือคนในชุมชนที่อาศัยอยู่ใกล้ชิดแหล่งน้ำลำคลองที่มีพฤติกรรมชอบกินปลาน้ำจืดดิบ ๆ เช่น ลาบก้อยปลา ปลาร้า ปลาจ่อม ทำให้เกิดการสะสมของพยาธิใบไม้ตับ อันเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้เกิดโรคมะเร็งท่อน้ำดีและตับ

ภาพรวมทั้งประเทศพบตัวเลขผู้ป่วยโรคพยาธิใบไม้ตับร้อยละ 8.7 เป็นผู้ป่วยในภาคอีสานมากที่สุดถึงร้อยละ 18.6 จึงเกิดปัญหาโรคมะเร็งตับและมะเร็งท่อน้ำดีตามมา มีอัตราป่วยและอัตราตายสูงถึง  30-40 ต่อประชากร 1 แสนคน ซึ่งตัวเลขปี 2553 ที่ผ่านมา มีผู้ป่วยโรคมะเร็ง 2 ชนิดนี้เข้ารับการรักษาที่ รพ.ทั่วประเทศ  40,373 คนมีผู้เสียชีวิต 14,008 คน เป็นชายมากกว่าหญิงถึง 2 เท่าตัว และร้อยละ 54 อยู่ในภาคอีสานจำนวน 7,513 ราย

นพ.ธีรวัฒน์ วลัยเสถียร ผอ.สำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 5 นครราชสีมา (สคร.5)เปิดเผยว่า ที่จริงทุกวันนี้ประเด็นเรื่องโรคพยาธิใบไม้ตับ ไม่ค่อยถูกกล่าวถึงเท่าใดนัก เพราะเห็นว่าเป็นเรื่องเก่าที่รู้กันอยู่แล้ว แต่เมื่อช่วง20 ปีก่อนมีการรณรงค์กันอย่างหนัก เพราะมีผู้ป่วยจำนวนมาก แต่ทุกวันนี้ประชาชนมักละเลยขาดความเอาใจใส่ โดยเฉพาะอย่างยิ่งพฤติกรรมที่ชื่นชอบการกินปลาดิบ ๆ ก็ยังคงแก้กันไม่หาย ทั้งนี้พื้นที่ควบคุมของ สคร.5 ในจ.นครราชสีมา ชัยภูมิ บุรีรัมย์ และสุรินทร์ ก็มีแนวโน้มการพบผู้ป่วยพยาธิใบไม้ตับค่อนข้างสูง

ล่าสุดเจ้าหน้าที่ได้ลงพื้นที่ 6 หมู่บ้านของ ต.โคกสูง อ.เมือง จ.ชัยภูมิ ทำการสุ่มตรวจชาวบ้านในกลุ่มวัยทำงานอายุระหว่าง40-50 ปี ทั้งชายและหญิงจำนวน 206 คน โดยนำอุจจาระไปตรวจในห้องปฏิบัติการ ส่องกล้องจุลทรรศน์ และอัลตราซาวด์ตับ ปรากฏว่า 100 คนหรือเกือบร้อยละ 50 ของกลุ่มตัวอย่าง ตรวจพบพยาธิใบไม้ตับ ทั้งที่เป็นไข่ ตัวอ่อน และพยาธิตัวแก่ฝังตัวอยู่ในตับ เป็นข้อมูลที่น่าตกใจมาก สะท้อนชัดเจนว่าโรคพยาธิใบไม้ตับยังคงแฝงตัวอยู่กับพี่น้องประชาชนในภาคอีสาน ซึ่งมีวิถีชีวิตชื่นชอบการรับประทานปลาร้า ปลาจ่อม ก้อยปลาดิบ จึงต้องนำเรื่องนี้มาเร่งวางแผนรณรงค์กันอีกครั้ง

ส่วนเป้าหมายของการรณรงค์โรคพยาธิใบไม้ตับ ก็ต้องลดการติดเชื้อให้มากที่สุดโดยเฉพาะในกลุ่มแรงงาน ซึ่งเป็นกลุ่มเสี่ยงของการติดเชื้อจะต้องมีการคัดกรองผู้ป่วย ทำการตรวจอุจจาระ ตรวจเลือด รวมถึงวิธีอัลตราซาวด์ช่องท้อง เมื่อพบผู้ป่วยก็ต้องให้รับประทานยารักษา และต้องสร้างจิตสำนึกไม่ให้กลับไปมีพฤติกรรมที่เสี่ยงต่อการเกิดโรคอีก

ที่สำคัญวันนี้ต้องเร่งรณรงค์ในกลุ่มเยาวชน เด็กนักเรียน ให้ความรู้ตั้งแต่เนิ่น ๆ ไม่ให้มีพฤติกรรมการกินปลาร้า ปลาดิบ เนื่องจากถ้ากินตั้งแต่เด็กก็จะเกิดการสะสมของเชื้อ ก่อนไปปรากฏอาการของโรคมะเร็งท่อน้ำดี หรือมะเร็งตับในช่วงอายุ 40-50 ปี เพราะว่าปัญหานี้ยังถือว่าน่าเป็นห่วง ต้องดึงความเข้มแข็งของคนในชุมชนมาร่วมรณรงค์ โดยเฉพาะพลังของ อสม.ทุกหมู่บ้าน ต้องเร่งรณรงค์เรื่องโรคพยาธิใบไม้ตับให้เกิดกระแสการระมัดระวังอย่างเข้มข้นอีกครั้ง.
 

--จบ--