เมธาวี มัชฌันติกะ
          โรคอ้วนเป็นสาเหตุของการเกิดโรคความดัน เบาหวาน หัวใจ ซึ่งปัจจุบันถือเป็นภัยคุกคามสุขภาพคนไทย แต่ละปีมีผู้ป่วยต้องได้รับการรักษา กินยาต่อเนื่อง เกิดความเจ็บป่วยทรมานเรื้อรังจำนวนมาก แต่ละปีมีคนป่วยจากการกินอยู่ถึงราว 4 แสนรายต่อปี
          จุดเริ่มต้นของปัญหาน่าจะมาจากพฤติ กรรมการกินอยู่ของประชาชน แม้ว่าเราจะ "กินดี" แต่ส่วนน้อยที่ "กินเป็น" โดยพบว่าพฤติกรรมการกินเป็นตัวการสำคัญที่ทำให้เกิดโรคอ้วนเมื่อรวมกับการออกกำลังกายที่ไม่เพียงพอ ความเครียดก็ทำให้เกิดโรคอื่นๆ ตามมามากมาย
          สาเหตุที่กินไม่ถูกต้องส่วนหนึ่งเกิดจากความรู้ ความเข้าใจที่ผิดๆ โดยเฉพาะกระแสโฆษณาอาหารต่างๆ ที่อ้างว่าดีต่อสุขภาพแต่บอกความจริงครึ่งเดียว ไม่ว่าจะเป็นชาเขียว ที่อ้างว่าดีต่อสุขภาพ แต่ความจริงเครื่องดื่มชาในท้องตลาดเติมน้ำตาลสูงจนเกินความจำเป็นของร่างกายในแต่ละวัน
          หรือจะเป็นขนมกรุบกรอบที่อ้างถึงผักผลไม้ต่างๆ ก็มีส่วนผสมผักผลไม้เพียงเล็กน้อย แต่มีความเค็มสูงไม่สามารถกินทดแทนผักผลไม้ได้จริง เพราะความเค็มนั้นก่อให้เกิดโรคความดัน โรคไตเรื้อรังได้ หรือการโฆษณาอาหารเสริมต่างๆ ที่ความจริงมีประโยชน์อาจไม่ถึงครึ่งของการกินให้ครบ 5 หมู่ในอาหารปกติ
          นั่นถือเป็นความรู้เพียงเล็กน้อยที่คนไทยต้องเผชิญกับกระแสการโฆษณาเกินจริงจนทำให้เกิดความเข้าใจผิดๆ ซึ่งความรู้นั้นจำเป็นต้องสร้างให้เกิดเป็นภูมิต้านทานในแต่ละคน เพื่อนำไปสู่การเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมการกินอยู่ต่อไป โดย สสส.จัดทำนิทรรศการมีชีวิต ในหัวข้ออาหาร "เส้นทางกิน (พอ) ดี สู่ชีวีมีสุข" ใช้นวัตกรรม เทคโนโลยี ร่วมสร้างความรู้แบบย่อยง่าย ที่อาคารศูนย์เรียนรู้สุขภาวะ สสส. เพื่อเป็นตัวอย่างและให้นักเรียน นักศึกษา บุคคลทั่วไปเข้ามาเรียนรู้
          นิทรรศการดังกล่าวใช้เทคนิคนำเสนอแบบใหม่โดยใช้สื่อรูปแบบใหม่ๆ เข้ามาช่วย เพื่อแปลงความรู้จากหนังสือให้มีชีวิตจับต้อง เห็น และเข้าใจได้ง่าย ด้วยการใช้แบบจำลอง โมเดล สื่อดิจิตอลเข้ามาผสมผสานกัน เช่น เมื่อพูดว่าในแต่ละวันร่างกายควรได้รับอาหารคิดเป็นปริมาณเท่าไหร่ ก็จะแปลงออกมาเป็นอาหารแต่ละหมู่ แต่ละประเภท ว่ามีอะไรบ้าง และทำมาอยู่บนช้อน ให้เห็นได้ชัดๆ ว่าอาหารแต่ละหมู่ที่ร่างกายต้องการนั้นคืออะไร ปริมาณที่เป็นตัวเลขในหนังสือ ถ้าจะรับประทานจริงจะประมาณแค่ไหน สิ่งเหล่านี้จะทำให้เด็กเห็นภาพได้ชัดเจนมากยิ่งขึ้น
          การจัดทำเส้นทางอาหารเพื่อแสดงให้เข้าใจได้ง่ายๆ ว่าก่อนอาหารจะมาอยู่บนโต๊ะผ่านอะไรมาบ้าง และนำเทคโนโลยีมาใช้เพื่อสร้างการเรียนรู้ที่สนุกสนาน เช่น การทำโปร แกรมเลือกเมนูอาหารที่ปกติจะรับประทาน บ่อยๆ ทั้งเช้า กลางวัน เย็น รวมทั้งเครื่องดื่ม ผ่านจอคอมพิวเตอร์ เมื่อเลือกแล้วจะมีการแปลผลว่าปริมาณที่เลือกไปนั้นมากหรือน้อยเกินไป ซึ่งการแปลผลดังกล่าวจะทำให้ทราบได้ชัดเจนยิ่งขึ้นว่า แต่ละวันที่ผ่านมากินถูกหรือผิด แล้ววิธีที่ถูกจะต้องเลือกอย่างไร
          ภายในงานนิทรรศการจะจัดเป็นโซน เริ่ม ที่โซนแรก "อยู่ดี กินดี" ที่จะอธิบายความ หมายของการอยู่ดี กินดี โซนถัดมาจะเป็น โซน "อันตราย รายทาง" เพื่อเป็นคู่มือในการปฏิเสธอาหารให้โทษ แยกแยะและทราบเทคนิคการเลือกอาหาร นำเสนออาหารจานเด็ดของ คนไทยยุคปัจจุบันที่ต้องเลือกก่อนบริโภคว่าจานไหนทานได้ จานไหนน่ากลัว และโซน "จุดหมายปลายทาง" ที่จะมีกิจกรรมพิสูจน์สารพิษตกค้าง (Food Lab) วิธีง่ายๆ ที่จะตรวจสอบสารตกค้างในผักสด ผลไม้ได้ด้วยตนเอง
          นางเบญจมาภรณ์ จันทรพัฒน์ ผู้อำนวยการศูนย์เรียนรู้สุขภาวะ สสส. อธิบายว่า พื้นที่นิทรรศการในอาคารศูนย์เรียนรู้สุขภาวะ สสส. จะมีทั้งนิทรรศการหลัก ซึ่งจะแสดงภายใต้แนวคิด "ร่วมสร้างประเทศไทยให้น่าอยู่ คุณทำได้" ซึ่งจะเป็นที่มาของการออกแบบ กระบวนการเรียนรู้ที่มุ่งให้เกิด "แรงบันดาลใจ"และ "ความศรัทธา" ที่จะเปลี่ยนแปลงตัวเองไปสู่การมีสุขภาวะ และพื้นที่นิทรรศ การหมุนเวียน ที่จะเปลี่ยนประเด็นทุก 3 เดือน โดยจะเลือกหัวข้อที่เกี่ยวกับปัจจัยเสี่ยงสุขภาพ ในด้านต่างๆ เช่น เหล้า บุหรี่ อาหาร การออกกำลัง สุขภาวะทางเพศ เป็นต้น นอกจากนี้ จะมีการนำนิทรรศการหมุนเวียนไปจัดตามภูมิภาคต่างๆ เพื่อให้ความรู้แก่เด็กและเยาวชนให้ทั่วถึง
          สาเหตุที่คนไทยต้องปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการกินอยู่ ทพ.กฤษดา เรืองอารีย์รัชต์ ผู้จัดการ สสส. อธิบายว่า อาหารเป็นเรื่องใกล้ตัว หากปรับเปลี่ยนพฤติกรรมให้เหมาะสมก็จะช่วยลดความเสี่ยงการเกิดโรคต่างๆ ได้มากมาย ดูได้จากรายงานสุขภาพประชาชนไทย ในปี 2551-2552 ที่พบว่าสถานการณ์การบริโภคผักและผลไม้คนไทยอยู่ในเกณฑ์ที่น่าเป็นห่วง คนไทยที่ทานผักผลไม้เพียงพอนั้นมีไม่ถึงครึ่ง และยังพบปริมาณสารพิษตกค้างถึงกว่า 40 เปอร์เซ็นต์ จากการใช้สารเคมีจำนวนมากเป็นอันดับ 4 ของโลก
          การกินดีจึงไม่ได้หมายความถึงสถานที่ ราคา บรรยากาศของการกินอาหาร แต่หมายถึง การเลือกกินได้อย่างถูกต้อง รู้ว่าแต่ละวันจะต้องกินเท่าไหร่ กินอย่างไร กินอะไรบ้าง แบบนั้นจึงจะเรียกได้ว่ากินดี คือ กินได้อย่างถูกต้องตามหลักโภชนาการ คือ กินอย่างหลากหลายทั้ง 5 หมู่ในปริมาณที่พอดี
          นิทรรศการมีชีวิต "เส้นทางกิน (พอ) ดี สู่ชีวีมีสุข" จะเปิดให้นักเรียน นักศึกษา และประชาชนที่สนใจได้เข้ามาเรียนรู้นิทรรศการตั้งแต่วันอังคาร-ศุกร์ เวลา 09.00-18.00 น. และวันเสาร์ เวลา 10.00-18.00 น. เว้นวันหยุดนักขัตฤกษ์ จนถึงวันที่ 27 เม.ย.นี้ ส่วนพื้นที่นิทรรศการหลักประชาชนและกลุ่มโรงเรียนที่สนใจสามารถติดต่อเข้าเยี่ยมชม ได้อย่างต่อเนื่อง