รศ.นพ.ชิษณุ พันธุ์เจริญ  ฝ่ายกุมารเวชศาสตร์ รพ.จุฬาลงกรณ์
          ไอพีดี (IPD : invasive pneumococcal disease) เป็นโรคที่เกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรียนิวโมคอคคัสชนิดรุนแรง ประกอบด้วยโรคสำคัญ คือ โรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบ และโรคติดเชื้อในกระแสเลือด บางครั้งอาจรวมถึงโรคปอดบวมที่มีการติดเชื้อในกระแสเลือดร่วมด้วย นอกจากนี้ เชื้อนิวโมคอคคัส ยังเป็นสาเหตุสำคัญของโรคหูชั้นกลางอักเสบและโรคไซนัสอักเสบ
          การติดเชื้อนิวโมคอคคัสพบได้บ่อยและมีโอกาสที่จะเกิดโรครุนแรงในผู้ป่วยเด็กเล็ก ผู้สูงอายุ และผู้ที่มีโรคประจำตัว บางอย่าง
          เชื้อนิวโมคอคคัสเป็นเชื้อแบคทีเรียมีหลายชนิด ทำให้ การผลิตวัคซีนในการป้องกันโรคทำได้ยากและส่งผลให้วัคซีนมีราคาสูง ปัจจุบันเชื้อนิวโมคอคคัสมีการดื้อต่อยาต้านจุลชีพหรือยาปฏิชีวนะที่ในอดีตเคยใช้ได้ผลดีอย่างยาเพนิซิลิน ทำให้การรักษาโรคติดเชื้อนิวโมคอคคัสและไอพีดีมีความยากลำบากเพิ่มขึ้น
          สำหรับอาการของผู้ป่วยไอพีดีแตกต่างกันตามประเภทของอวัยวะที่ติดเชื้อและอายุของผู้ป่วย โดยผู้ป่วยเยื่อหุ้มสมองอักเสบจากเชื้อนิวโมคอคคัสมีอาการไข้ ปวดศีรษะ ระดับความรู้สึกตัวน้อยลง และอาจมีอาการชักได้โดยเฉพาะในเด็กเล็ก อาจรุนแรงถึงขั้นทำให้ผู้ป่วยเสียชีวิตหรือพิการทางสมอง ส่วนผู้ป่วยติดเชื้อในกระแสเลือดจากเชื้อนิวโมคอคคัสมีอาการไข้สูง ซึม ความดันโลหิตต่ำ ผู้ป่วยเด็กอาจมีอาการชักจากไข้สูง บางครั้งโรคอาจรุนแรงถึงขั้นทำให้ผู้ป่วยชีวิต ขณะที่ผู้ป่วยปอดบวมจากเชื้อนิวโมคอคคัสมีอาการไข้สูง ไอ และเหนื่อยหอบ อาการของ ผู้ป่วยมักมีลักษณะเฉียบพลันมากกว่าผู้ป่วยปอดบวมจากเชื้อไวรัส หรืออาจเกิดตามหลังการติดเชื้อไวรัสโดยเฉพาะไวรัสไข้หวัดใหญ่
          การรักษาผู้ป่วยไอพีดีที่สำคัญ คือ ให้ยาต้านจุลชีพที่เหมาะสม ในอดีตแพทย์มักเลือกใช้ยาต้านจุลชีพในกลุ่มเพนิซิลินในการรักษา แต่ปัญหาเชื้อนิวโมคอคคัสดื้อยาทำให้การเลือกใช้ยาต้านจุลชีพต้องเปลี่ยนแปลงไป
          แต่การป้องกันไอพีดีทำได้โดยหลีกเลี่ยงการเข้าไปในที่ชุมชน หรือสถานที่แออัดโดยไม่จำเป็น สวมหน้ากากอนามัย ปิดปากและจมูกเวลาไอจาม และล้างมือบ่อยๆ
          ที่สำคัญ...ปัจจุบันมีวัคซีนไอพีดีป้องกันโรคแล้ว