จริยธรรมแห่งวิชาชีพเป็นระเบียบข้อบังคับในการประกอบวิชาชีพ ที่มีสภาวิชาชีพควบคุมการปฏิบัติงานให้อยู่ในกรอบของจริยธรรมแห่งวิชาชีพ ควบคู่ไปกับการพัฒนาด้านวิชาการซึ่งเป็นหัวใจของวิชาชีพให้เกิดมาตรฐานการประกอบวิชาชีพที่ดีที่สุดทันยุคสมัยในระดับสากล อีกทั้งยังมีการพิจารณาตัดสินลงโทษผู้ละเลยฝ่าฝืนข้อบังคับที่ทำให้เกิดผลเสียต่อวิชาชีพและประชาชนผู้เกี่ยวข้องโดยตรง ซึ่งผู้เสียหายสามารถใช้สิทธิฟ้องร้องต่อกระบวนการยุติธรรมที่ถูกละเมิดต่อร่างกายชีวิตหรือทรัพย์สินได้
          การประกอบวิชาชีพเวชกรรมของแพทย์เป็นตัวอย่างที่จะนำมาเสนอเป็นกรณีศึกษาด้านจริยธรรมแห่งวิชาชีพเวชกรรม คือ เริ่มจากการคัดเลือกนักเรียนที่สอบผ่านเกณฑ์แล้วมาสอบทัศนคติด้านจริยธรรมคุณธรรม ที่ยอมรับได้ในสังคมไทยและวงการวิชาชีพแพทย์ปัจจุบันในระดับนานาชาติก่อนเริ่มการศึกษาแพทย์จะมีการปฐมนิเทศด้านจริยธรรมโดยอาจารย์แพทย์อาวุโสที่ได้รับการยอมรับว่าเป็นผู้มีคุณธรรม หลากหลายประสบการณ์
          เมื่อเริ่มการศึกษาแพทย์ศาสตร์จะมีการสอดแทรกพฤติกรรมด้านจริยธรรมของสังคมและของวิชาชีพตลอดหลักสูตร เช่น การศึกษาฝึกปฏิบัติกับผู้ป่วยจริง เพื่อให้เกิดประสบการณ์การเรียนรู้ ยอมรับนำไปประยุกต์เพื่อปฏิบัติในอนาคต และเมื่อจบหลักสูตรแพทย์ศาสตร์บัณฑิตจะมีการปัจฉิมนิเทศ เพื่อเตรียมออกฝึกปฏิบัติงานจริง อีกหนึ่งปีภายใต้การควบคุมดูแลของแพทย์รุ่นพี่ตามระบบการเพิ่มพูนทักษะที่ต้องประเมินด้านจริยธรรมเป็นหลักจากแพทยสภาที่ได้อนุมัติใบอนุญาตประกอบวิชาชีพเวชกรรมไว้ แพทย์ต้องขึ้นทะเบียนเป็นสมาชิกแพทยสภาที่ต้องทำพิธีปฏิญาณตนต่อพระราชบิดา ก่อนนำใบอนุญาตประกอบวิชาชีพเวชกรรมไปปฏิบัติงานในวิชาชีพที่ถูกต้องตามกฎหมาย ภายใต้กำกับของแพทยสภาตลอดไป ตามอำนาจหน้าที่ในพระราชบัญญัติวิชาชีพเวชกรรม พ.ศ.2525 ซึ่งควบคุมจริยธรรมโดยคณะกรรมการควบคุมจริยธรรม ควบคุมคุณภาพวิชาการและมาตรฐานวิชาชีพ โดยราชวิทยาลัย วิทยาลัยวิชาการแพทย์ ซึ่งมี 79 สาขาในปัจจุบัน
          นอกเหนือจากจริยธรรมแห่งวิชาชีพเวชกรรมแล้ว แพทย์ยังมีอุดมคติในการประกอบวิชาชีพตามคำสั่งสอนของพระราชบิดาว่า "ฉันไม่ต้องการให้เธอเป็นหมอเท่านั้น แต่ฉันต้องการให้เธอเป็นคนด้วยขอให้ถือประโยชน์ส่วนตนเป็นที่สอง ประโยชน์ของเพื่อนมนุษย์เป็นกิจที่หนึ่ง ลาภทรัพย์และเกียรติยศจะตกมาแก่ท่านเอง ถ้าท่านทรงธรรมแห่งวิชาชีพไว้ให้บริสุทธิ์" โดยที่แพทย์ยังต้องปฏิญาณตนและยึดมั่นถือมั่นนำไปปฏิบัติ ดังต่อไปนี้ "ข้าพเจ้าจะปฏิบัติตน ตามมาตรฐานวิชาชีพ และจรรยาแพทย์ โดยคำนึงถึงสิทธิของผู้ป่วย" ถ้าแพทย์ทุกคนรับทราบเข้าใจยอมรับนำไปปฏิบัติได้ถูกต้องครบถ้วนจะได้รับการยกย่องว่าเป็นผู้มีคุณธรรมในสังคม
          ในสภาพสังคมไทยปัจจุบันมีการฟ้องร้องแพทย์เรียกค่าเสียหายที่ละเมิดต่อร่างกาย ชีวิต และทรัพย์สินของผู้ป่วยหรือญาติ เป็นปัญหาอุปสรรคที่บั่นทอนกำลังใจของแพทย์ในการปฏิบัติงานด้วยจริยธรรมโดยไม่คำนึงถึงประเด็นกฎหมายที่มีองค์ประกอบความผิดซ่อนเร้นอยู่ เช่น กรณีศึกษาแพทย์จบใหม่ในโรงพยาบาลชุมชนมีเจตนาที่จะช่วยเหลือผู้ป่วยด้วยจรรยาบรรณผ่าตัดรักษาผู้ป่วยไส้ติ่งอักเสบ โดยการให้ยาชาทางไขสันหลังแล้วมาทำการผ่าตัด โดยให้พยาบาลห้องผ่าตัดเฝ้าระวังผู้ป่วยด้วยประสบการณ์เฉพาะแต่เกิดปัญหาแทรกซ้อน โดยผู้ป่วยเป็นโรคหัวใจมีอาการหยุดหายใจเมื่อเริ่มลงมือผ่าตัด แพทย์และพยาบาลจึงหยุดการผ่าตัดมาช่วยผายปอด กระตุ้นหัวใจผู้ป่วยและใส่ท่อช่วยหายใจโดยการอัดออกซิเจนด้วยมือบีบถุงออกซิเจนตลอดการนำส่งไปรักษาที่ห้องไอซียูโรงพยาบาลจังหวัด
          ต่อมาสองสัปดาห์ผู้ป่วยเสียชีวิตจากโรคแทรกซ้อนทางการหายใจและโรคหัวใจที่มีเส้นเลือดหัวใจตีบตันกว่า 60 เปอร์เซ็นต์
          ความเสียหายที่ผู้ป่วยเสียชีวิต มีประเด็นความผิดทางกฎหมาย คือ แพทย์มีความประมาทที่ไม่มีความพร้อมในการผ่าตัดผู้ป่วยโดยไม่มีวิสัญญีแพทย์หรือวิสัญญีพยาบาลในห้องผ่าตัดเป็นความประมาททางแพ่งที่กระทรวงต้องจ่ายค่าเสียหายหกแสนบาท แต่กระทรวงต่อสู้ชนะเรื่องคดีหมดอายุความ จึงมีการฟ้องทางอาญาให้แพทย์ถูกจำคุกและนำผลแห่งคดีมาฟ้องเรียกเงินทางแพ่งต่อแพทย์ได้รับโทษจำคุก 3 ปี ไม่รอลงอาญาแม้ยึดหลักจริยธรรมจึงเป็นเรื่องสะเทือนใจในวงการแพทย์ ทำให้ต้องยึดหลักกฎหมายก่อนหลักจริยธรรม เพื่อหลีกเลี่ยงความเสี่ยงด้วยวิจารณญาณจากประสบการณ์
          กรณีศึกษานี้จึงทำให้ผู้ป่วยทั่วประเทศได้รับความเดือดร้อนโดยถ้วนหน้า เนื่องจากแพทย์จะไม่ทำผ่าตัดในโรงพยาบาลชุมชนทั่วประเทศ เพราะโรงพยาบาลไม่มีศักยภาพความพร้อม
          กรณีศึกษานี้น่าจะพิจารณาความผิดที่แท้จริง คือ ศักยภาพของโรงพยาบาลที่รัฐไม่สามารถจัดหาให้ได้มาตรฐานเดียวกันทั่วประเทศ ประชาชนสมควรร่วมมือกับแพทย์ช่วยกันพัฒนาศักยภาพมาตรฐานของโรงพยาบาลให้เกิดประโยชน์สูงสุด ไม่ใช่มาฟ้องร้องเอาชนะกันเพื่อประโยชน์ตอบแทนส่วนตัวทำให้เกิดผลเสียต่อทุกฝ่าย
          สำหรับวิชาชีพอื่นที่ไม่มีสภาวิชาชีพควบคุมจริยธรรมและมาตรฐานวิชาการ บางอาชีพมีการปฏิบัติตนก่อนปฏิบัติงาน เช่น ปฏิญาณตนว่า "จะปฏิบัติหน้าที่ด้วยความซื่อสัตย์สุจริตเพื่อประโยชน์ของประเทศและประชาชน ทั้งจะรักษาไว้และปฏิบัติตามซึ่งรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทยทุกประการ"
          แต่ถ้าบางคนไม่ปฏิบัติตามคำปฏิญาณตน ดำเนินการล้มล้างรัฐธรรมนูญทุกวิถีทาง จึงเป็นข้อเตือนใจของประชาชนไทยที่จะพิจารณาให้ความเชื่อถือไว้วางใจใครมาปฏิบัติหน้าที่แทนท่านในอนาคต จึงจำเป็นต้องเลือกผู้ที่ยึดหลักนิติธรรม ปฏิบัติหน้าที่ถูกต้องตามจริยธรรมของสังคมเป็นอันดับแรก