เริ่มเข้าสู่ฤดูฝน หลายคนอาจกำลังมองหาวิธีลดการระบาดของ "ลูกน้ำยุงลาย" ซึ่งบางแห่งอาจใช้สารเคมีพ่นเพื่อไล่ฆ่าลูกน้ำยุงลาย แต่การกระทำเช่นนั้น อาจเสี่ยงเป็นอันตรายกับชีวิต ทว่า มีหมู่บ้านหนึ่งที่สามารถจำกัดลูกน้ำยุงลายได้โดยไม่ต้องใช้สารเคมี แต่ใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่น
          ก้อนสีแดงลูกกลมๆ ถูกหย่อนลงน้ำ... ก้อนเหล่านี้มีคุณสมบัติในการกำจัดลูกน้ำยุงลายแทนทรายอะเบท ที่มีกลิ่นค่อนข้างเหม็นและทำให้เกิดตุ่มคันกับผู้ที่แพ้สารเคมีง่าย
          ภูมิปัญญาดั้งเดิมนี้ ถูกนำมาใช้อีกครั้งในการแก้ปัญหาลูกน้ำยุงลาย
          นี่เป็นตัวอย่างการแก้ปัญหาของกลุ่มอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน (อสม.) ต.ไกรนอก อ.กงไกรลาศ จ.สุโขทัย
          หลังจากพบว่า คนในตำบลไม่ปิดฝาโอ่งน้ำหรือภาชนะต่างๆ ที่บรรจุน้ำ ไม่ดูแลสิ่งแวดล้อมบริเวณรอบบ้าน ปล่อยให้พื้นที่รกร้าง มีขยะเกลื่อน ทำให้มีลูกน้ำเพิ่มมากขึ้น อสม.และเจ้าหน้าที่สาธารณสุขจึงหารือกับชาวบ้านจนเกิดข้อตกลงร่วม 3 ข้อ คือ 1.ให้ทุกบ้านทำความสะอาดบ้านใครบ้านมันให้สะอาด 2.ตั้งคณะกรรมการคอยสอดส่องแหล่งลูกน้ำยุงลาย 3.กำหนดมาตรการด้านสังคม คือ ตักเตือนหากพบบ้านใดเป็นแหล่งเพาะพันธุ์ลูกน้ำ ถ้าไม่มีการแก้ไขจะถูกประจานตามหอกระจายข่าว และไม่ให้กู้ยืมเงินกองทุนต่างๆ ในหมู่บ้าน
          นี่เป็นมาตรการที่ชาวบ้านกำหนดขึ้นเพื่อควบคุมกันเอง
          แต่หลังจากดำเนินการด้วยวิธีดังกล่าวไปได้ระยะหนึ่ง จึงพบว่าการใช้ทรายอะเบทกำจัดลูกน้ำยุงลายทำให้ชาวบ้านบางคนเกิดปัญหามีผื่นคันขึ้นตามลำตัว และมีกลิ่นเหม็น ชาวบ้านจึงไม่ใช้ทรายอะเบทในการกำจัดลูกน้ำยุงลายอีก และหาวิธีการใหม่ทดแทน
          "ปูนแดง" กำจัดลูกน้ำยุงลาย คือ ข้อเสนอใหม่ของคุณยายในหมู่บ้าน
          คุณยายวารินทร์ คงแจ้ง อายุ 66 ปี บอกว่า เริ่มต้นจากการทดลอง นำลูกน้ำยุงลายใส่ในโหล 2 ใบ ใบหนึ่งใส่ปูนแดง อีกใบหนึ่งใส่ทรายอะเบท ผลปรากฏว่า ทรายอะเบทฆ่าลูกน้ำยุงลายได้ภายใน 4 ชั่วโมง ส่วนปูนแดงทำให้ลูกน้ำยุงลายตายใน 6 ชั่วโมง แม้ปูนแดงทำให้ยุงตายช้ากว่า แต่สามารถใช้ได้ผลและมีประสิทธิภาพ แถมปูนแดงราคาถูกและประหยัดกว่าใช้ทรายอะเบทอีกด้วย จึงให้ความรู้กับชาวบ้าน
          จากนั้นปูนแดงจึงถูกใช้กำจัดลูกน้ำยุงลาย โดยองค์การบริหารส่วนตำบล (อบต.) ไกรนอก สนับสนุนงบประมาณให้ อสม.จัดซื้อปูนแดงแจกจ่ายชาวบ้าน และชาวบ้านนำปูนแดงไปผสมกับน้ำและน้ำขิง ซึ่งจะทำให้ยุงตายเร็วขึ้นภายใน 5 ชั่วโมง จากนั้นปั้นเป็นก้อน ตากแดด 3 วันให้แห้ง เพื่อเก็บไว้ใช้ ซึ่งชาวบ้านในหมู่บ้านที่ต้องการจะได้รับแจกฟรี ล่าสุด แนวทางดังกล่าวได้ถูกขยายผลไปยังหมู่บ้านใกล้เคียง
          "ปูนแดงสามารถไปซื้อหาตามท้องตลาดได้ 1 ปี ใช้ปูน 5 ปี๊บ ราคาประมาณ 1,500 บาท แต่ถ้าเป็นทรายอะเบทราคาถุงละ 4,500 บาท แต่ละปีต้องใช้เงินหลายหมื่นบาท เพราะใช้หลายถุง แต่ถ้าเป็นปูนแดงสามารถใช้ได้ทั้งหมู่บ้าน" คุณยายวารินทร์กล่าว
          ปูนแดงอาจเป็นอีกคำตอบในการแก้ปัญหาลูกน้ำยุงลาย แถมยังเป็นการส่งเสริมอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติให้เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมไปในตัวอีกด้วย
          ปั้นปูนไว้ใช้เอง
          ใช้ปูน 4 กิโลกรัม ผสมกับน้ำขิง 5 ขีด คลุกเคล้าเข้ากัน แล้วปั้นเป็นก้อนขนาดเท่าลูกปิงปอง ตากให้แห้ง 3 วัน ก็สามารถนำไปใช้ได้ โดยปูนแดง 1 ก้อน ใส่โอ่งมังกรได้ 1 ใบ แต่หากเป็นโอ่งใหญ่อาจจะใส่ 4-5 ก้อนก็ได้ ตามแต่ขนาดของโอ่ง ซึ่งปูนที่ใส่จะใช้ได้ 3 เดือน จากนั้นต้องเปลี่ยนใหม่ อย่างไรก็ตาม น้ำที่ใส่ปูนแดงสามารถนำมาใช้กินใช้อาบได้