พญ.ประถมาภรณ์ จันทร์ทอง วิสัญญีแพทย์ ศูนย์การแพทย์กาญจนาภิเษก
          ไขประสาท (spinal cord) และเส้นประสาท สันหลัง (spinal nerve) อาศัยอยู่ในบริเวณส่วนกลางของกระดูกสันหลัง โดยกระดูกสันหลังมีหน้าที่ป้องกันไขประสาทที่อยู่ภายใน กระดูกสันหลังของคนเราประกอบด้วยกระดูกสันหลังส่วนคอ ส่วนอก ส่วนเอว และกระดูกส่วนก้นกบซึ่งเป็นส่วนที่เชื่อมต่อกันของกระดูก sacrum และ coccyx  กระดูกสันหลังแต่ละส่วนจะมีรูปร่างลักษณะที่แตกต่างกันออกไป กระดูกสันหลังแต่ละชิ้นจะเชื่อมต่อกันกับกระดูกระดับบนกว่าและล่างกว่าและมีการเรียงตัวของกระดูกสันหลังให้มีการโค้งตามแนวหน้าหลังดังรูปที่ 1 โดยมีส่วนของ ligament ช่วยยึดระหว่างกระดูก และมีกล้ามเนื้อช่วยพยุงให้กระดูกสันหลังมีลักษณะโค้งเฉพาะตัว ภายในกระดูกสันหลัง จะมีช่องตรงกลางเป็นที่อยู่ของไขประสาทและ เส้นประสาทไขสันหลัง ด้านข้างของกระดูกสันหลังที่เชื่อมต่อกันจะมีช่องว่างระหว่างกระดูกเรียกว่า   intervertebral foramen ซึ่งเป็นช่องทางออกของเส้นประสาทไขสันหลัง  ช่องไขประสาท (Spinal  Canal) ประกอบด้วยส่วนของ ไขประสาท เยื่อหุ้มไขประสาท ไขมันและเส้นเลือด ไขประสาทจะมีส่วนของเยื่อหุ้มไขสันหลังคลุม อยู่ซึ่งเป็นเยื่อบางๆ เชื่อมต่อจากเยื่อหุ้ม สมองประกอบด้วย 3 ชั้นจากชั้นนอกสุดได้แก่ชั้น pia, arachnoid และ Dura โดยระหว่างชั้น pia และarachnoid จะมีช่องว่าง ที่เรียกว่า subarachnoid space อันเป็นที่อยู่ของ น้าไขสันหลัง บริเวณช่องนี้จะเป็นช่องที่ใส่ยาชาเมื่อมีการทาบล็อคหลังแบบ spinal anesthesia ส่วนบริเวณเหนือต่อ dura มีช่องที่เรียกว่า epidural space (รูปที่ 2) ประกอบด้วย เส้นเลือด, หลอดน้าเหลือง และไขมัน เมื่อฉีดยาชาเข้าไปในช่องนี้จะทาให้เกิดอาการชาได้เช่นเดียวกับ spinal anesthesia เรียกว่า epidural anesthesia 
           ไขประสาท (Spinal cord) ไขประสาทเป็นส่วนเชื่อมต่อของเนื้อสมองส่วนก้านสมองต่อลงมายังด้านหลัง โดยไขประสาทในผู้ใหญ่ส่วนใหญ่จะสิ้นสุดที่ขอบล่างของกระดูกส่วนเอวระดับที่ 1 (L1)ใต้ต่อตาแหน่งนี้ไขประสาทจะแยกเป็นแขนงลักษณะคล้ายหางม้า เรียกว่า cauda equina ดังนั้นการทาการฉีดยาชาเข้าช่องไขสันหลังจึงนิยมทาการฉีดยาที่ระดับต่ากว่ากระดูกสันหลังระดับเอวที่1 ในผู้ใหญ่เพื่อหลีกเลี่ยงการบาดเจ็บต่อไขประสาท เส้นประสาทไขสันหลัง (Spinal nerve) (รูปที่ 3) เส้นประสาทไขสันหลังเป็นส่วนของไขสันหลังที่แตกแขนงออกมาในแต่ละระดับของกระดูกสันหลัง โดยจะออกมาทางช่อง intervertebral foramen ทั้งด้านซ้ายขวา เส้นประสาทไขสันหลังนี้จะมีหน้าที่ในการสื่อกระแสประสาทรับความรู้สึกและควบคุมการทางานของกล้ามเนื้อต่างๆ ภายในร่างกาย โดยแต่ละระดับของเส้นประสาทไขสันหลังจะรับความรู้สึกบริเวณผิวหนังในแต่ละส่วนและควบคุมกล้ามเนื้อแต่ละมัดต่างกัน เมื่อทาการบล็อคหลังยาชาจะเข้าไปสกัดความรู้สึกบริเวณเส้นประสาทไขสันหลังนี้ทาให้รู้สึกชาและกล้ามเนื้ออ่อนแรงชั่วคราว