ถือเป็นความสำเร็จครั้งแรกของโลกที่คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล คิดค้นนวัตกรรมผ่าตัดเปลี่ยนทางเดินระบบไหลเวียนโลหิตบริเวณเท้าในกลุ่มผู้ป่วยเบาหวานป้องกันการถูกตัดขา
          โดยทีมงานคิดค้นนวัตกรรมประกอบด้วยศ.คลินิก นพ.อุดม คชินทรคณบดีคณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล ศ.นพ.ศุภกรโรจนนินทร์หัวหน้าภาควิชาศัลยศาสตร์ และศ.นพ.ประมุข มุทิรางกูร หัวหน้าสาขาวิชาศัลยศาสตร์หลอดเลือด ภาควิชาศัลยศาสตร์ได้บอกเล่าถึงความสำเร็จ
          ซึ่ง ศ.นพ.ศุภกรได้อธิบายว่า "โรคเบาหวานเป็นโรคเรื้อรังที่เป็นปัญหาสำคัญทางสาธารณสุข พบได้ทั่วโลก มีอัตราการเพิ่มของผู้ป่วยทุกปี ผู้ป่วยเบาหวานเมื่อเป็นได้ระยะหนึ่งจะเกิดโรคแทรกซ้อนต่างๆ เช่น โรคหัวใจโรคไต โรคทางระบบประสาท โรคหลอดเลือดโดยเฉพาะหลอดเลือดบริเวณเท้า ซึ่งเป็นอวัยวะที่ถูกใช้งานหนัก แต่มักถูกมองข้าม แผลขาดเลือดที่เท้าในผู้ป่วยเบาหวานเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้ถูกตัดขา เกิดภาวะทุพพลภาพบางรายอาจเสียชีวิตจากสถานการณ์ดังกล่าว
          "คณะศัลยแพทย์ ศิริราชพยาบาล จึงคิดค้นนวัตกรรมการผ่าตัดเปลี่ยนทางเดินระบบไหลเวียนโลหิตบริเวณเท้า นับเป็นความสำเร็จครั้งแรกของโลกที่สามารถช่วยให้ผู้ป่วยกลุ่มนี้ที่มีแผลขาดเลือดรอดพ้นจากความพิการได้"
          ขณะที่ ศ.นพ.ประมุขเล่าว่า "คณะศัลยแพทย์คิดค้นการวิจัยการรักษาวิธีนี้ขึ้นเพื่อช่วยกลุ่มผู้ป่วยเบาหวานที่มีพยาธิสภาพของหลอดเลือดแดงบริเวณขาอยู่ในขั้นรุนแรงไม่สามารถรักษาด้วยวิธีอื่นๆ ได้ โดยวิธีนี้เริ่มผ่าตัดรายแรกเมื่อปี 2545 จนถึงปัจจุบันโรงพยาบาลศิริราชให้การรักษาผู้ป่วยที่มีพยาธิสภาพของหลอดเลือดแดงบริเวณขาอยู่ในขั้นรุนแรงไปแล้ว 40 ราย
          "แต่จากการรวบรวมข้อมูลผลการรักษาที่เคยทำระหว่างปี 2545-2552 มีสถิติการเข้ารับการรักษาด้วยวิธีนี้ 26 ราย เป็นเพศหญิงมากกว่าชาย อายุส่วนใหญ่ 68 ปีขึ้นไป ผู้ป่วยทั้งหมดนี้ไม่สามารถรักษาด้วยวิธีอื่นแล้ว จึงต้องใช้วิธีนี้ พบว่าร้อยละ 73 ผ่าตัดสำเร็จผลการรักษาดี ร้อยละ23 ถูกตัดขา เนื่องจากติดเชื้อก่อนผ่าตัด และไม่พบการติดเชื้อมาก่อน เมื่อผ่าตัดเสร็จจึงทราบว่ายังมีเชื้อหลงเหลือ และพบว่าอีกร้อยละ 4 เสียชีวิตจากภาวะปอดอักเสบ ซึ่งไม่เกี่ยวกับการผ่าตัด
          "ตัวเลขดังกล่าวเป็นสถิติเริ่มแรกของการผ่าตัด แต่ขณะนี้ไม่มีปัญหาใดๆ ซึ่งหลังการผ่าตัดคณะศัลยแพทย์ติดตามผลการรักษา พบว่าร้อยละ 85 มีชีวิตที่ดี ดำเนินชีวิตได้อย่างปกติและร้อยละ 76 ไม่ต้องสูญเสียขา สามารถอยู่ได้อีก
          สำหรับหลักการผ่าตัดด้วยวิธีคือการใช้หลอดเลือดดำบริเวณข้อเท้าเป็นทางนำเลือดแดง จากหลอดเลือดแดงบริเวณต้นขา เข้าไปในระบบหลอดเลือดดำโดยตรง ซึ่งแพทย์จะใช้หลอดเลือดแท้จากขาอีกข้างมาต่อเข้ากับหลอดเลือดดำ จากนั้นใช้หลอดเลือดเทียมเชื่อมต่อไปยังหลอดเลือดแดงบริเวณต้นขา ซึ่งการทำลักษณะนี้จะช่วยให้เลือดหมุนเวียนไปบริเวณเท้าที่มีแผล ทำให้แผลสมานตัวเองได้
          "วิธีนี้จะช่วยให้ปริมาณอาหาร และออกซิเจนไปหล่อเลี้ยงเท้าที่ขาดเลือดได้พอเพียงจนแผลเบาหวานที่ขาดเลือดหายเป็นปกติ ทำให้ผู้ป่วยสามารถเดินได้ จะใช้เวลาผ่าตัดประมาณ 4 ชั่วโมง นอนพักฟื้นที่โรงพยาบาล 4-6 สัปดาห์ค่าใช้จ่ายอย่างต่ำประมาณ 50,000 บาทโดยทุกสิทธิในระบบสุขภาพไทย ทั้งหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้า ประกันสังคม และสิทธิสวัสดิการรักษาพยาบาลข้าราชการสามารถเบิกจ่ายได้ตามระบบที่กำหนด
          "ผู้ป่วยที่จะเข้ารับการรักษาวิธีนี้จะต้องเป็นผู้ป่วยไม่สามารถรักษาด้วยการผ่าตัดเปลี่ยนทางเดินหลอดเลือดแดง หรือบายพาส รวมถึงการถ่างขยายหลอดเลือดแดงด้วยบอลลูนหรือการใส่ขดลวดค้ำยัน โดยผู้ป่วยจะต้องมีหลอดเลือดดำบริเวณข้อเท้าดี สภาพหัวใจต้องแข็งแรงมากพอ ไม่มีการติดเชื้อ หรือหากมีหนองบริเวณแผลต้องรักษาให้หายก่อน และเส้นเลือดดำต้องไม่อุดตัน จึงจะสามารถรักษาด้วยวิธีนี้
          "วิธีการนี้ได้นำเสนอครั้งแรกที่การประชุมวิชาการศัลยแพทย์ที่กรุงนิวยอร์ก ประเทศสหรัฐอเมริกา เมื่อปี 2552 หลังจากนั้นได้รับความสนใจให้นำเสนอเรื่องนี้ทุกปี ทั้งปี 2553 และปี 2554 และปีนี้ที่กรุงลอนดอน ประเทศอังกฤษ ให้ความสำคัญผลงานชิ้นนี้ได้ตีพิมพ์ในวารสารนานาชาติชื่อ Vascular ซึ่งได้รับการยอมรับจากนานาประเทศ ทั้งสหรัฐ รัสเซียฝรั่งเศส ฯลฯ แต่ประเทศเหล่านี้ยังไม่มีการนำไปใช้ เนื่องจากผู้ป่วยเบาหวานของประเทศดังกล่าวให้การรักษาทันจนไม่ต้องใช้วิธีนี้
          "หลังการผ่าตัดผู้ป่วยจะต้องควบคุมโรคเบาหวาน ความดันโลหิต ภาวะไขมันในเลือดสูง และรับประทานยาต้านเกล็ดเลือด ที่สำคัญห้ามสูบบุหรี่โดยเด็ดขาด เพราะจะทำให้มีโอกาสการตีบซ้ำของหลอดเลือดแดงสูง
          "ทั้งนี้ ผู้ป่วยเบาหวานต้องสำรวจโรคหลอดเลือดแดงที่ขาไม่น้อยกว่าโรคหัวใจ และสมอง จากผู้ป่วยที่เข้ารับการรักษาโรคหลอดเลือดที่โรงพยาบาลศิริราชปีละ 200 คน พบว่าร้อยละ 60 เกิดจากเบาหวาน จึงอยากขอให้กระทรวงสาธารณสุข สำรวจโรคหลอดเลือดโดยเฉพาะหลอดเลือดขาของผู้ป่วยเบาหวานด้วย หากสามารถค้นพบกลุ่มผู้ป่วยนี้ได้เร็ว จะลดโอกาสที่ผู้ป่วยจะสูญเสียขาน้อยลงด้วย"
          ผู้ประสงค์จะรับการรักษาด้วยวิธีนี้สามารถติดต่อได้ที่หน่วยตรวจโรคศัลยศาสตร์ ตึกผู้ป่วยนอก ชั้น 3 รพ.ศิริราช หรือสอบถามได้ที่ www.sirirajonline.net