หากจะถามว่าอะไรเป็นสาเหตุที่ทำให้คนเราเจ็บป่วย ในมุมมองของแพทย์แผนไทยก็คงจะต้องตอบว่า เป็นผลมาจากธาตุทั้ง 4 ซึ่งเชื่อว่าเป็นองค์ประกอบของทุกๆ ส่วนในร่างกายของมนุษย์ คือ ธาตุดิน, น้ำ, ลมและไฟ เกิดความไม่สมดุลกันขึ้น
          เมื่อธาตุใดธาตุหนึ่งใน 4 ธาตุนี้เกิดการแปรปรวน คือ มีอาการกำเริบ, หย่อนหรือพิการ ก็จะทำให้เกิดการผิดปกติและเกิดโรคภัยไข้เจ็บได้ ซึ่งสาเหตุหลักที่ทำให้ธาตุทั้ง 4 ไม่สมดุลก็เนื่องมาจากพฤติกรรมที่ไม่ถูกต้องหรือฝืนธรรมชาติ นั่นเอง
          โดยในตำราได้บอกไว้ว่า มนุษย์จะต้องประพฤติในธาตุซึ่งมีอยู่ในร่างกายของตนให้สม่ำเสมอ ไม่ควรฝ่าฝืนร่างกายให้มากกว่าปกติ ซึ่งพฤติกรรมที่ถือว่าเป็นการก่อโรคในทรรศนะของแพทย์แผนไทยมีอยู่ด้วยกัน 8 ประการ คือ
          1.อาหาร การไม่ระวังในการรับประทาน ได้แก่ รับประทานมากเกินไปจนเกินกำลังธาตุ น้อยเกินไปจนไม่เพียงพอหรือทานอาหารที่บูดเน่า, ดิบที่ควรจะทำให้สุกก่อนแต่ไม่ทำให้สุก และอีกหนึ่งประการสำคัญก็คือ รับประทานไม่ตรงเวลา พฤติกรรมการกินเหล่านี้ล้วนเป็นเหตุให้ธาตุแปรปรวนได้
          2.อิริยาบถ ในแต่ละวันเราควรใช้อิริยาบถต่างๆ ทั้งยืน, เดิน, นั่ง, นอนสลับสับเปลี่ยนกันให้เหมาะสม ถ้าหากอยู่ในท่าทางอย่างใดอย่างหนึ่งมากเกินไปหรือไม่ใช้นานๆ ร่างกายและเส้นเอ็นก็จะเปลี่ยนแปลงและเกิดความผิดปกติไป
          3.ความร้อนและความเย็น ใครที่เคยอยู่ในที่เย็นไปถูกความร้อนมาก หรือใครเคยอยู่ในที่ร้อนไปถูกความเย็นมาก เช่น เคยอยู่ในที่เปิดเผย อากาศถ่ายเท แล้วต้องไปอยู่ในที่ร้อนอบอ้าว หรือใครเคยอยู่ในร่มแล้วต้องออกไปอยู่กลางแจ้ง แดดร้อนไม่มีร่มกำบัง ร่างกายย่อมไม่สามารถปรับตัวได้ทัน ทำให้เจ็บป่วยได้ ธรรมชาติของร่างกายควรดูแลไม่ให้ร้อนเกิน หรือเย็นเกิน จึงจะสมดุลไม่เจ็บป่วย
          4.การอดนอน อดข้าว อดน้ำ การอดทั้ง 3 ประเภทนี้เมื่อถึงเวลามีเหตุจำเป็นให้ต้องอดก็สามารถอดได้ แต่หากปล่อยให้ล่วงเลยเวลาไปมากธาตุจะแปรปรวน
          5.กลั้นอุจจาระ ปัสสาวะ ทั้งอุจจาระและปัสสาวะเป็นของเสียที่ร่างกายต้องการขับออกมาภายนอก ดังนั้นการกลั้นให้สิ่งเหล่านี้ตกค้างอยู่ภายในร่างกายย่อมเป็นสาเหตุให้ธาตุแปรปรวนได้
          6.ทำการเกินกำลัง การเกินกำลังในที่นี้หมายรวมถึงทั้งทางร่างกายและความคิด เช่น การยก, แบก, หิ้ว, หาม, ฉุดและลากสิ่งของที่มีน้ำหนักมากเกินกว่ากำลังของตนเอง ตลอดจนถึงการใช้ความคิดหมกมุ่นในเรื่องหนึ่งๆ หรือหลายเรื่องมากเกินจนเกิดเป็นความเครียดโดยไม่รู้ตัว
          7.ความเศร้าโศกเสียใจ ความเศร้าหมอง, หดหู่, ท้อแท้มีแต่ความทุกข์นอกจากจะเป็นเหตุให้เบื่ออาหารแล้วยังส่งผลให้น้ำเลี้ยงบำรุงหัวใจที่เคยผ่องใสก็ขุ่นมัวและเหือดแห้งจนทำให้เกิดโรคได้
          8.โทสะ บุคคลที่มีโทสะในจิตใจอยู่เสมอย่อมไม่ค่อยมีสติรับรู้เรื่องต่างๆ รวมถึงร่ายกายของตนเอง ทำให้มักกระทำการที่ฝ่าฝืนร่างกายและไม่ดูแลตัวเองตลอดจนทำร้ายตัวเองซึ่งผลสุดท้ายย่อมทำให้เกิดโรคได้
          สาเหตุต่างๆ 8 ประการดังกล่าวนี้ แพทย์แผนไทยถือว่าเป็นพฤติกรรมก่อโรคที่ทำให้ธาตุในร่างกายไม่สมดุลและเป็นเหตุให้เจ็บป่วยได้