ถามผมมีปัญหาที่กังวลใจ อยากถามคุณหมอ ว่าหลอดเก็บอสุจิที่ต่อเข้ากับอัณฑะมันมีขนาดใหญ่กว่าอีกข้างหนึ่งครับ ข้างขวาเล็กกว่าซ้ายจับดูแล้วมันพองครับ เส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ0.4เซนติเมตรได้ครับ แต่ไม่เจ็บนะครับ ถ้ากดดูจะเห็นเป็นเส้นๆ เหมือนเส้นเลือดที่ปลายแขนเลยครับ มันจะเป็นอะไรไหมครับ แล้วผมต้องทำอย่างไรครับ ผมโสดนะครับ ก็ตามประสาคนโสดช่วยตัวเองแต่ไม่บ่อยสักอาทิตย์ละ 2-3 ครั้งได้ ผมอายุ 20 ปีครับกำลังเรียนอยู่ ตามที่ผมลองหาๆ ดูในเน็ต เขาบอกว่าไม่เป็นอะไรแต่ผมกลัวครับคือเพิ่งเจอเมื่ออาทิตย์ที่แล้ว ผมรู้สึกว่าลูกอัณฑะใหญ่ขึ้นนิดหน่อย กดดูแล้วรู้สึกตึงๆ รบกวนคุณหมอตอบ ขอบคุณครับ

          ตอบ:พูดถึงหลอดเก็บอสุจิหลายคนคงนึกไม่ออกว่าอยู่ที่ไหน ลักษณะเป็นอย่างไร จึงขออธิบายคร่าวๆ ดังนี้

          ระบบสืบพันธุ์ชาย ประกอบไปด้วย

          1. อัณฑะ รูปร่างคล้ายไข่ฟองเล็กสีขาว น้ำหนักประมาณ 25 กรัม ขนาดประมาณ 3X5 เซนติเมตร ภายในมีท่อเล็กๆ ขดไปมา (Seminiferous tubule) มีหน้าที่ผลิตอสุจิ และสร้างฮอร์โมนเพศชาย

          2. ถุงอัณฑะ เป็นที่อยู่ของอัณฑะ เกิดจากการยืดตัวออกไปของผนังหน้าท้อง ถูกคลุมด้วยผิวหนังที่มี เม็ดสี ถุงอัณฑะจึงมักมีสีคล้ำกว่าผิว มีกล้ามเนื้อเรียบซึ่งอยู่ติดกับผิวหนัง เมื่ออากาศเย็น ถุงอัณฑะจะหดตัว

          3. องคชาต เป็นแท่งยาวไม่มีกระดูกปกคลุมด้วยผิวหนังเป็นเนื้อเยื่อที่นุ่ม หดและยืดพองตัวแข็งได้

          4. ท่ออสุจิ เป็นท่อที่นำตัวอสุจิออกไปสู่ภายนอกร่างกาย ประกอบไปด้วย

          4.1 หลอดเก็บอสุจิ (Epididymis) เป็นท่อที่ขดไปมาเกาะอยู่ด้านบนและด้านหลังของอัณฑะมีความยาวถึง 6 เมตร มีหน้าที่เก็บตัวอสุจิและสร้างอาหารเลี้ยงอสุจิ โดยอสุจิจะพักอยู่ในหลอดเก็บอสุจินานถึง 6 เดือนจึงเป็นอสุจิที่สมบูรณ์สามารถผสมพันธ์ได้

          4.2 ท่อนำตัวอสุจิ (Vas deferens) เป็นท่อที่ต่อจากหลอดเก็บอสุจิ มีความยาวประมาณ 18 นิ้ว เป็นทางผ่านของอสุจิเพื่อลำเลียงอสุจิไปเก็บไว้ที่ต่อมสร้างน้ำเลี้ยงอสุจิ (Seminal vesicle)

          4.3 ท่อฉีดอสุจิ (ejaculatory duct) เป็นท่อสั้นๆ ซึ่งมีหน้าที่ฉีดน้ำอสุจิ เข้าไปสู่ท่อปัสสาวะบริเวณต่อมลูกหมาก

          อาการที่ลูกอัณฑะพองโต กดเจ็บ คลำได้หลอดแข็งๆ ในชายวัย 18-50 ปี มักเกิดจากการอักเสบของหลอดเก็บอสุจิ (Epididymitis) ซึ่งสาเหตุส่วนใหญ่เกิดจากการติดเชื้อโรคที่มาจากท่อปัสสาวะ (Urethra) ลุกลามเข้ามาทางท่อฉีดอสุจิ ผ่านท่อนำตัวอสุจิ ไปยังหลอดเก็บอสุจิ ในบางราย การอักเสบติดเชื้ออาจลุกลาม ทำให้เกิดต่อมลูกหมากอักเสบหรือลูกอัณฑะอักเสบเป็นหนองเป็นฝีได้อีกด้วย เชื้อโรคที่ว่านั้น มีทั้งเชื้อโรคตัวร้ายที่ปนเปื้อนที่ผิวหนังหรือมากับอุจจาระ หรือเชื้อโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ เช่นหนองในแท้ หนองในเทียม ฯลฯ หรือ เชื้อไวรัส เช่น เชื้อคางทูม เป็นต้น ในกรณีที่เป็นมาก อาจมีไข้ หนาวสั่น เจ็บลูกอัณฑะมาก ลูกอัณฑะบวมแดง ปัสสาวะแสบขัด แต่ในบางรายไม่เจ็บมาก ไม่มีไข้ คลำพบก้อนแข็งๆ ที่ลูกอัณฑะ ลูกอัณฑะบวมโต อย่างไรก็ตาม เมื่อมีอาการที่สงสัยว่าจะเป็นการอักเสบของหลอดเก็บอสุจิ ไม่ควร รอให้หายเอง ควรพบแพทย์เพื่อตรวจ วินิจฉัย และ รักษา เพราะในบางรายหากรอให้หายเอง อาจจะตามมาด้วยการเป็นหมันได้