เข็มขัดนิรภัยเป็นอุปกรณ์ความปลอดภัยทางรถยนต์ที่ถูกนำมาทดลองใช้เป็นครั้งแรกเมื่อ ค.ศ. 1960 (พ.ศ. 2503) ซึ่งหลังจากนำมาใช้ได้ระยะหนึ่งก็พิสูจน์ได้ว่าเข็มขัดนิรภัยช่วยลดการบาดเจ็บและเสียชีวิตได้จริง กระทั่งในปี ค.ศ. 1971 รัฐวิคตอเรีย ประเทศออสเตรเลีย เห็นว่า การใช้เข็มขัดนิรภัยมีความสำคัญจึงดำเนินการออกกฎหมายต่างๆ โดยกำหนดให้รถยนต์ทุกคันต้องติดตั้งเข็มขัดนิรภัย ออสเตรเลียนับเป็นประเทศแรกที่ดำเนินการในเรื่องนี้

ร้อยละ 80 บาดเจ็บรุนแรงเพราะไม่คาดเข็มขัดนิรภัย

องค์การอนามัยโลก (2004) ได้รายงานคุณประโยชน์ของเข็มขัดนิรภัยสำหรับคนขับและผู้โดยสารเบาะหน้าไว้ว่า เข็มขัดนิรภัยสามารถลดความเสี่ยงจากการบาดเจ็บทั้งหมดลงได้ถึงร้อยละ 40-50 การบาดเจ็บสาหัสร้อยละ 43-65 และการบาดเจ็บถึงชีวิตร้อยละ 40-60 อย่างไรก็ตาม ทั้งนี้การใช้เข็มขัดนิรภัยจะมีประสิทธิภาพมากน้อยเพียงไรก็ขึ้นอยู่กับลักษณะการชนของรถด้วย (ดังตารางที่ 1) เช่น หากเป็นการชนจากด้านหน้าประสิทธิภาพของเข็มขัดนิรภัยจะช่วยลดการบาดเจ็บและเสียชีวิตได้ร้อยละ 43 หรือในกรณีรถเกิดพลิกคว่ำเข็มขัดนิรภัยจะสามารถช่วยลดการบาดเจ็บและเสียเชีวิตได้ถึงร้อยละ 77 แต่ประสิทธิภาพของเข็มขัดนิรภัยจะลดลงหากผู้โดยสารด้านหลังไม่คาดเข็มขัดนิรภัย

สำหรับประเทศไทย ศูนย์วิจัยอุบัติเหตุแห่งประเทศไทย ได้ทำการศึกษาจากข้อมูลอุบัติเหตุของผู้ประสบอุบัติเหตุทางรถยนต์จำนวน 2,138 ราย พบว่า การใช้เข็มขัดนิรภัยสามารถลดจำนวนผู้เสียชีวิตจากอุบัติเหตุรถยนต์ได้ถึงร้อยละ 34 เมื่อวิเคราะห์ความเสี่ยงระหว่างผู้ที่ใช้เข็มขัดกับผู้ที่ไม่ใช้เข็มขัดพบว่า ผู้ที่ไม่ใช้เข็มขัดนิรภัยมีอัตราเสี่ยงที่จะเสียชีวิตเนื่องมาจากอุบัติเหตุทางรถยนต์มากกว่าผู้ที่ไม่ใช้ถึง 1.52 เท่า

อย่างไรก็ตาม แม้ว่าเข็มขัดนิรภัยจะได้รับการยอมรับว่าช่วยรักษาชีวิตผู้ใช้รถได้ดี แต่จากการสำรวจของศูนย์วิจัยอุบัติเหตุแห่งประเทศไทย กลับพบว่า การใช้เข็มขัดนิรภัยของผู้ขับขี่และผู้โดยสารจากรถยนต์จำนวน 10,098 คัน ซึ่งมีผู้ใช้รถยนต์จำนวน 15,609 คน ปรากฎว่า มีผู้ที่ใช้เข็มขัดนิรภัยเพียงครึ่งหนึ่งของผู้ที่ใช้รถ คือ 8,547 คน คิดเป็นสัดส่วนร้อยละ 55 และเมื่อพิจารณาการใช้เข็มขัดนิรภัยตามตำแหน่งที่นั่ง ตำแหน่งของผู้โดยสารเบาะหลัง มีสัดส่วนการใช้เพียงร้อยละ 9 ซึ่งน้อยว่าตำแหน่งอื่นๆ