สิ่งจำเป็นในการดำรงชีวิตของมนุษย์ หรือปัจจัย 4 นั้น สิ่งที่ถือเป็นพื้นฐานก็คืออาหารและน้ำ ซึ่งเป็นแหล่งพลังงานและตัวช่วยควบคุมการทำงานของร่างกาย
          อาหารและน้ำดื่มนอกจากจะช่วยให้ร่างกายเจริญเติบโตแข็งแรงแล้ว ในส่วนประกอบของอาหารและเครื่องดื่มในแต่ละวัฒนธรรมรวมถึงไทย ยังมีการใช้พืชสมุนไพรเป็นเครื่องปรุงหรือส่วนประกอบที่มีสรรพคุณรักษาโรคและอาการบางอย่างได้
          ตามหลักการการแพทย์แผนไทย ร่างกายของมนุษย์จะแข็งแรงได้ต้องมีภาวะที่สมดุลของธาตุทั้ง 4 คือ ดิน น้ำลม และไฟ ด้วยเหตุที่ประเทศไทยอยู่ในเขตร้อน มีการแปรเปลี่ยนของสภาวะอากาศหลายรูปแบบ ซึ่งทำให้มีผลกระทบต่อความสมดุลของธาตุทั้ง 4 ในร่างกาย จนบางครั้งส่งผลให้เกิดการเจ็บป่วย
          ด้วยภูมิปัญญาโบราณที่อาศัยธรรมชาติที่มีอยู่รอบตัวมาใช้ประโยชน์ในการปรับสมดุลของร่างกาย เช่น การบริโภคอาหารหรือน้ำผลไม้ น้ำสมุนไพร
          ซึ่งได้มีการพัฒนาองค์ความรู้เกี่ยวกับความสัมพันธ์ของน้ำสมุนไพรชนิดต่างๆ ที่มีคุณลักษณะของธาตุทั้ง 4 ทำให้ร่างกายกลับคืนสู่สภาพปกติได้
          การดื่มน้ำผลไม้หรือน้ำสมุนไพรตามหลักทฤษฎีการแพทย์แผนไทย สามารถกระทำได้โดยการดื่มตามเวลาใน 1 วัน ที่ธาตุในร่างกายของคนเราเปลี่ยนแปลงไปหรือเรียกว่ากาลสมุฏฐาน โดยมีการแบ่งเวลาดังนี้
          เวลา 06.00-10.00 น. และเวลา 18.00-22.00 น.ร่างกายมักจะเจ็บป่วยด้วยธาตุน้ำ น้ำสมุนไพรที่บำรุงร่างกายและปรับสมดุลของธาตุน้ำ น้ำสมุนไพรที่บำรุงร่างกายและปรับสมดุลของธาตุน้ำได้แก่ น้ำสมุนไพรที่มีรสเปรี้ยว เช่นน้ำส้ม น้ำมะนาว ฯลฯ
          เวลา 10.00-14.00 น. และ 22.00-02.00 น.ร่างกายมักจะเจ็บป่วยด้วยธาตุไฟ น้ำสมุนไพรที่ช่วยบำรุงร่างกายและปรับสมดุลของธาตุไฟได้แก่ น้ำสมุนไพรที่มีรสขมเช่น น้ำบัวบก น้ำลูกเดือย ฯลฯ
          เวลา 14.00-18.00 น. และเวลา 02.00-06.00 น.ร่างกายมักจะเจ็บป่วยด้วยธาตุลม น้ำสมุนไพรที่ช่วยบำรุงร่างกายและปรับสมดุลของธาตุลม ได้แก่ น้ำสมุนไพรที่มีรสเผ็ดร้อน ได้แก่ น้ำขิง น้ำตะไคร้ ฯลฯ
          ในกรณีการเจ็บป่วยด้วยธาตุดินนั้นไม่ได้ขึ้นกับกาลเวลา แต่จะเกิดผลของการผิดปกติของธาตุอื่นๆ ดังนั้นการดื่มน้ำสมุนไพรหรือน้ำผลไม้เพื่อบำรุงธาตุดินนั้นจึงสามารถกระทำในเวลาใดก็ได้
          ที่มา : สถาบันการแพทย์แผนไทย