ทำความรู้จักขมิ้นตามวิชาการกันหน่อยนะคะ ขมิ้น-ชื่อพฤกษศาสตร์ Curcuma longa Lonn. ชื่อภาษาอังกฤษ Turmeric เรียกต่างกันตามท้องถิ่นบ้างว่า ขมิ้น ขมิ้นแกง ขมิ้นหยวก ขมิ้นหัว ข้าวหมิ้น มีอายุปีเดียวฝังหัวหรือเง้าอยู่ในดิน เจริญเติบโตเป็นดงใหญ่ในฤดูฝน พอหมดฝนก็แก่จัดเริ่มแตกดอกขึ้นมาตามลำต้น หนึ่งต้นหนึ่งดอก ดอกสีสวยงามเย็นตา ขาวอมเหลืองหรือขาวอมชมพู
          ใช้เหง้าสด และตากแห้ง เป็นได้ทั้งยาและปรุงอาหาร ใบสด เผาไฟให้กลิ่นหอมไล่ความอับชื้นในบริเวณบ้าน ได้อากาศบริสุทธิ์ สูดดมได้ไม่มีอันตรายใด ทำให้ไม่เป็นหวัด
          ใบสด ใช้แทนใบตองห่อปลา ห่อกุ้ง ปิ้งไฟ หอมและดับคาวอาหาร ขยี้สดๆ ล้างมือ ล้างภาชนะช่วยดับคาวและดับกลิ่นน้ำยาซักล้างต่างๆ ได้ดี
          พอถึงปลายฤดูหนาวขมิ้นที่ต้นเขียวชอุ่มใบแน่นหนารวมกันเป็นกอสูงใหญ่จะเริ่มเหลือง โรยตัวลงเหี่ยวแห้งหายไปกับผืนดิน แทบไม่น่าเชื่อสายตาว่าดงไม้หนาทึบนั่นมันหายตัวไปได้ยังไง ขมิ้นที่แก่จัดชาวสวนต้องรีบขุดขึ้นมาส่งขายกิโลกรัมละห้าสิบบาท ตามบ้านนอกก็ว่าแพงได้ราคาดีแล้ว หากจะปล่อยให้มันฝังเหง้าอยู่ตามพื้นดิน มันจะเน่าผุไปตามกาลเวลา ฉะนั้นจำต้องขุดขึ้นมาใช้ประโยชน์ให้เต็มที่จะเหลือไว้ก็เพียงเหง้าขนาดเล็กรอแตกหน่อกอขึ้นใหม่อีกครั้งหนึ่งเมื่อฝนมา
          การเก็บรักษาขมิ้นขณะที่ยังสด ห่อด้วยกระดาษในตู้เย็นหรือบ่มทรายพรมน้ำให้ชุ่มเสมอๆ จะมีขมิ้นสดได้ใช้นานๆ
          วิธีเก็บแห้งแบบไทยๆ ครั้งกระนั้น นำขมิ้นที่ล้างสะอาดสะอ้านดีแล้ว ลวกลงในน้ำร้อนเพื่อฆ่าตัวแมลง เชื้อราที่อาจติดมากับดิน ก่อนนำออกตากแดดตากจนแห้ง เก็บในภาชนะแก้วปิดฝา ใช้เป็นยา เป็นเครื่องแกงก็ได้ คุณภาพคงเดิมไม่ต่างไปจากเหง้าขมิ้นสดแม้เพียงเล็กน้อย
          วิทยาศาสตร์ พบสารต่างๆ มากมาย ดังยกตัวอย่างที่เด่นชัดคือ สารเคอร์คิวมิน (curcumin)-ออกฤทธิ์ลดการอักเสบ รักษาแผลฝีหนอง แผลเรื้อรัง ฆ่าเชื้อแบคทีเรีย
          น้ำมันระเหยง่าย(Volatileoil) หลายชนิด คุณสมบัติออกฤทธิ์ยับยั้งการเจริญเติบโตของเชื้อรา เชื้อแบคทีเรีย ดังจะพบว่าเมื่อเกิดผดผื่นคันถ้าถูด้วยเหง้าขมิ้นสด ผดผื่นคันจะหายไป ยุงกัดเกิดตุ่มคันในเด็กเมื่อทาด้วยน้ำมันขมิ้นตุ่มยุงจะยุบตัวลงอย่างเร็ว
          แป้งฮายขมิ้น ก็เช่นกัน ทาป้องกันผดผื่นต่างๆ ตามร่างกายได้ โบราณมีแป้งฝุ่นฮายขมิ้นอย่างง่าย ใช้แป้งข้าวเจ้า แป้งทุกชนิด ใส่ในกระป๋องสักครึ่งกระป๋อง ทุบขมิ้นสดหยาบๆ สักหนึ่งข้อมือใส่ลงในแป้งเขย่ากระป๋องแป้งให้เข้ากันกับขมิ้นตั้งทิ้งไว้สักสามสี่วัน ตลอดสามสี่วันก็เขย่ากระป๋องเสมอๆ ครบจำนวนวันแล้ว ก็เปิดกระป๋องแป้งจะเห็นผงแป้งเป็นสีเหลืองอ่อน นั่นคือแป้งขมิ้นอย่างไทยๆ ใช้ประโยชน์ดังที่ต้องการได้เลยค่ะ บำรุงผิวพรรณได้งดงามดั่งทองทา
          หมอกลางบ้าน แนะนำคนไข้ที่ออดๆ แอดๆ ท้องร่วง ท้องเสีย ท้องผูก ปวดท้อง ปวดกล้ามเนื้อต่างๆ ให้กินน้ำต้มขมิ้นบ่อยๆ เพื่อล้างอาหารเก่า อาหารใหม่ ที่หมักหมมในกระเพาะอาหาร ในลำไส้เล็ก ลำไส้ใหญ่ ทำง่ายในครัวเรือน เพียงมีขมิ้นสดสองข้อนิ้วมือตำให้ละเอียด ละลายในน้ำต้มสุกอุ่นๆ ครึ่งแก้ว เติมเกลือเล็กน้อย ดื่มกินให้หมดในหนึ่งวัน ทำติดต่อกันสามวัน จะช่วยการขับถ่ายที่สะดวกขึ้น สบายเนื้อตัว สบายใน ตับ ไต ไส้ พุง ลองทำกินเองก็จะรู้สึกสบายด้วยตัวเอง ทดลองนะคะเพื่อมีร่างกายที่ปราศจากอาการเจ็บป่วย
          นักโภชนาการด้านการแพทย์ นำน้ำขมิ้นอย่างไทยโบราณประยุกต์เป็นน้ำสมุนไพรผสมขมิ้น กินเพื่อล้างลำไส้ และนิยมกันมากอย่างยิ่งในกลุ่มบำบัดศาสตร์อายุรเวท
          น้ำสมุนไพรผสมขมิ้น มีส่วนประกอบตามสัดส่วนต่อไปนี้
          น้ำสะอาด 3/4 แก้ว
          ขมิ้นสดหนึ่งหัว ยาวประมาณสามนิ้วข้อมือ
          ขิงสดเล็กน้อย
          น้ำมะนาวครึ่งลูกหรือน้ำส้มสำหรับปรุงรสเปรี้ยวหวานตามต้องการ
          แครอตครึ่งหัว
          น้ำมะพร้าวอ่อนบ้าง(ไม่จำเป็นใช้-ก็ได้)
          ทุกอย่างปั่นละเอียดให้เข้ากัน กินดื่มก่อนหรือขณะที่ท้องว่าง ไม่ควรเกินสามวันติดต่อกัน ภายในหนึ่งเดือนจะได้ผลดีตามที่ต้องการ และควรกินสามสัปดาห์ต่อหนึ่งครั้ง โรคอึดอัดในท้องจะไม่มี เชื่อว่าความสกปรกในลำไส้คือบ่อเกิดของอาการกรดไหลย้อนอีกสาเหตุหนึ่ง ป้องกันการเกิดนิ่วได้ด้วย(ถ้าผู้ใช้มีอาการแพ้ขมิ้น อาจอาเจียนหรืออาการอื่นๆ ให้หยุดกินทันทีและให้ดื่มน้ำสะอาดตามมากๆ)
          พลังงาน จากน้ำสมุนไพรผสมขมิ้นแก้วนี้ บันทึกกำกับไว้ได้แก่ แคลอรี 140 โซเดียม 60 มิลลิกรัม คาร์โบไฮเดรต 33 กรัม ไฟเบอร์ 5 กรัม ไขมัน 2 กรัม
          การแพทย์แผนไทย จัดให้ขมิ้นเป็นยารสฝาดหวานเอียนมีกลิ่นหอมเฉพาะตัว สรรพคุณ แก้ไข้เพื่อดี(ดี-อวัยวะ) แก้คลั่งเพ้อ แก้ไข้เรื้อรัง ผอมเหลือง แก้โรคผิวหนัง แก้เสมหะ และเลือด แก้ท้องร่วง สมานแผล แก้ธาตุพิการ แก้ผื่นคัน ขับกลิ่นและขับสิ่งสกปรกในร่างกาย คุมธาตุ คั้นน้ำใช้หยอดตาแก้ตาบวม-ตาแดง ขับผายลม ริดสีดวงลำไส้
          นอกจากเป็นสมุนไพรให้ผลดีทางยาต่ออวัยวะภายในมากๆ ขมิ้นยังช่วยบำบัดอาการเจ็บปวดภายนอกร่างกายอีกมากมาย อาทิ ใช้เหง้าขมิ้นสดหนึ่งแง่งใหญ่ ยาวประมาณ 2 นิ้วไม้บรรทัด ล้างจนสะอาดบดคั้นเอาแต่น้ำ เรียกว่า น้ำมันขมิ้น ใช้ถูทาอาการฟกช้ำดำเขียว หินตกใส่เท้า หัวโนบวมปูด จะหายจากความเจ็บปวดนั้นๆ การบวมโนจะลดแวบหายไปอย่างไม่รู้ตัว ไม่มีเจ็บปวดหลงเหลือให้รู้สึกเลยแม้แต่น้อย
          หรือเกิดแผลสด แผลเน่ามีหนองเรื้อรัง หยดน้ำมันขมิ้นสดลงไป อาการอักเสบจะไม่มีให้ได้เห็น ยุงกัดเกาจนได้แผลน้ำมันขมิ้นนี้ถูทาเข้าก็หาย
          น้ำมันขมิ้น ผสมด้วยน้ำมะขามเปียกเข้มข้น น้ำผึ้งกะเอาพอดีคนจนเป็นเนื้อเดียวกัน พอกทาบำรุงผิวได้ผิวงาม
          น้ำมันขมิ้น หรือผงขมิ้นหนึ่งช้อนแกง เคี่ยวในน้ำมันมะพร้าวหรือน้ำมันมะกอก เคี่ยวด้วยไฟอ่อน จนได้เป็นน้ำสีใสเหลืองข้น สำหรับนวดแก้เคล็ดขัดยอก ปวดเส้นเอ็น ปวดกล้ามเนื้อ
          กองวิจัยและพัฒนาสมุนไพร กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ศึกษาไม่พบสารพิษรุนแรงของขมิ้นต่อการใช้ทั้งระยะเวลาสั้นและระยะยาว