รศ.ดร.ทวีศักดิ์ เทพพิทักษ์ผอ.ศูนย์วิจัยโลจิสติกส์และการจัดการ มหาวิทยาลัยบูรพา E-mail : taweesak99@hotmail.com
          สถานการณ์ปัญหา
          ขณะที่ความต้องการคนประจำเรือจัดว่าขาดแคลนเมื่อเทียบกับตลาดแรงงานในต่างประเทศซึ่งคนเรือของจีนและฟิลิปปินส์จะมีความได้เปรียบในการเข้าสู่ตลาดแรงงานเนื่องจากความได้เปรียบด้านภาษา ผลการศึกษา (ทวีศักดิ์ เทพพิทักษ์ และคณะ 2546) พบว่าคนประจำเรือเหล่านี้มีวงชีวิตในการปฏิบัติงานบนเรือสินค้าสั้นระหว่าง 5-7 ปีเท่านั้น เนื่องจากข้อจำกัดเกี่ยวกับการอยู่ไกลบ้าน ไม่อดทนต่อภาวะคลื่นลมทะเล เป็นต้น ดังนั้น จะพบได้ว่าการพัฒนาคนประจำเรือไทยมีต้นทุนค่อนข้างสูง ระยะเวลาการปฏิบัติงานของคนเหล่านี้ไม่นานเมื่อเปรียบเทียบกับประเทศเพื่อนบ้านทำให้เกิดการไม่สมดุลระหว่างอุปสงค์และอุปทานของตลาดแรงงานในอุตสาหกรรมนี้
          ขณะที่สถานการณ์การติดเชื้อและการแพร่กระจายของเชื้อ HIV/AIDS ที่เกิดกับคนประจำเรือซึ่งนับวันจะทวีความรุนแรงเพิ่มมากขึ้น (UNDP, 2547) เนื่องจากการปฏิบัติงานที่ต้องเดินทางไปรอบโลกทำให้คนประจำเรือกลายเป็นพาหะนำโรคชั้นดีที่เคลื่อนที่ไปในทุกเมืองหรือประเทศที่เรือไปถึง เมื่อเรือถึงยังเมืองท่า การขึ้นบกไปเที่ยวผับบาร์กลายเป็นจุดเสี่ยงต่อการติดเชื้อ HIV ซึ่งสามารถแพร่กระจายไปสู่เพื่อนร่วมงานครอบครัวหรือคนใกล้ชิดได้ ทั้งนี้ ตัวเลขคนประจำเรือที่ติดเชื้อ  HIV/AIDS ทั่วโลกมีประมาณ 900,000 คน ในปี 2545 และเพิ่มเป็น 1.8 ล้านคน ในปี 2547 จนถึง 2550 และมีแนวโน้มที่จะเพิ่มจำนวนมากขึ้นเรื่อยๆ(UNDP, 2550)
          นอกจากนี้ ข้อมูลสำนักระบาดวิทยา กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข มีรายงานสถานการณ์ผู้ป่วยเอดส์และผู้ติดเชื้อที่มีอาการในประเทศไทยล่าสุด (30 พฤศจิกายน 2549) สำนักระบาดวิทยารายงานว่ามีจำนวนผู้ป่วยเอดส์ เสียชีวิตแล้วทั้งสิ้น จำนวน 307,114 ราย แม้ว่าหน่วยงานที่เกี่ยวข้องจะพยายามทำทุกวิถีทางเพื่อให้ปัญหาโรคเอดส์หมดไปจากประเทศไทยโดยเร็ว แต่จนถึงขณะนี้ ปรากฏว่าปัญหาโรคเอดส์ยังคงเป็นปัญหาใหญ่ที่คร่าชีวิตคนไทยไปเป็นจำนวนมาก โดยจำนวนนี้มีสัดส่วนของคนประจำเรือไทยประมาณ 15,000 คน (UNDP, 2550)
          จากสถานการณ์ปัญหาการแพร่กระจายและการติดเชื้อ HIV ในกลุ่มคนประจำเรือไทยซึ่งเป็นบุคลากรที่มีคุณค่าต่ออุตสาหกรรมพาณิชยนาวีและระบบเศรษฐกิจของไทย ขณะเดียวกันกลุ่มคนประจำเรือเหล่านี้ก็จัดได้ว่าเป็นกลุ่มเสี่ยงต่อการติดเชื้อและการแพร่กระจายเชื้อ HIV ไปยังครอบครัว ญาติมิตรและบุคคลอื่นๆดังนั้น วัตถุประสงค์ของการศึกษาครั้งนี้คือเพื่อศึกษารูปแบบของพฤติกรรมในการปฏิบัติงานและการใช้ชีวิตของคนประจำเรือไทย โดยได้ประยุกต์ใช้แบบจำลอง  InformationMotivation-Behavior ;  IMB เข้ามาประยุกต์ใช้เพื่อทำความเข้าใจพฤติกรรมของคนประจำเรือ รวมทั้งศึกษาปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อการนำเอาโปรแกรมการป้องกันการติดเชื้อ  HIV มาประยุกต์ใช้กับคนประจำเรือ โดยผลการศึกษาที่ได้รับครั้งนี้จะนำไปใช้ในการกำหนดแนวทางและกลยุทธ์ในการป้องกันการติดเชื้อ  HIV ในคนประจำเรือไทยโดยมุ่งเน้นการมีส่วนร่วมจากทุกภาคส่วน