เป็นเมื่อก่อน เอ่ยชื่ออาหารว่างอย่าง "เมี่ยงคำ" เชื่อว่าคนทั่วไปก็คงจะรู้จัก รวมทั้งอาจจะเคยลองลิ้มชิมรสกันมาแทบถ้วนหน้า
          หากแต่ปัจจุบัน ของว่างซึ่งเป็นที่นิยมของคนไทยมาแต่โบราณนี้ หากินได้ยากขึ้นทุกที อาจจะเนื่องมาจากเครื่องเคียงที่มีมากมาย และเครื่องเคียงบางอย่างก็ต้องใช้ความพิถีพิถันและเวลาในการทำ ทำให้คนรุ่นใหม่ที่มักบอกว่าตนเองมีเวลาน้อยหรือไม่มีเวลาให้ความสนใจเมี่ยงคำลดน้อยลงไป หันไปให้ความสำคัญกับอาหารว่างที่หาซื้อง่าย เช่น ขนมเค้ก โดนัท เป็นต้น ซึ่งมีวางขายทั่วไป
          และขนมบางชนิดบางยี่ห้อก็มีการโฆษณาชักจูงโน้มน้าวให้เกิดความสนใจจนต้องซื้อหามากินกัน จนลืมเมี่ยงคำอาหารว่างแบบไทยๆ
          เมี่ยงคำ เป็นอาหารที่มีรสชาติ เค็ม หวาน มัน โดยมีส่วนประกอบที่แบ่งเป็นสองส่วนคือ น้ำเมี่ยงคำ และเครื่องเคียงหรือเครื่องประกอบต่างๆ ที่ใส่
          เครื่องเคียง ประกอบด้วย มะพร้าวหั่นซอยคั่ว ขิงอ่อน หอมแดง มะนาว กุ้งแห้ง ถั่วลิสงคั่ว พริกขี้หนู ใบทองหลางหรือใบชะพลู
          น้ำเมี่ยงคำ ประกอบด้วย น้ำตาลปี๊บ มะพร้าวคั่ว กุ้งแห้งโขลกละเอียด ขิงแก่หั่นละเอียด หอมแดงซอย กะปิ น้ำตาลปี๊บ น้ำปลา น้ำเปล่า และถั่วลิสงคั่วป่นละเอียด
          เมี่ยงคำ นอกจากทำให้เราได้รับรสชาติครบทุกรสชาติแล้ว ยังเป็นอาหารว่างที่ทำให้เรากินอาหารได้ครบ 5 หมู่ ในคำคำเดียว
          ผศ.ดร.สมศรี เจริญเกียรติกุล อาจารย์ประจำสถาบันโภชนาการ มหาวิทยาลัยมหิดล ซึ่งเป็นผู้เชี่ยวชาญด้านคุณค่าทางโภชนาการของอาหารไทย ให้ข้อมูลว่า สถาบันโภชนาการให้ความสนใจศึกษาคุณค่าทางโภชนาการของอาหารไทยหลากหลายชนิดทั้งอาหารหลักและอาหารว่างอย่างต่อเนื่องมาเป็นเวลานานกว่า 10 ปีแล้ว
          ผลการวิเคราะห์คุณค่าทางโภชนาการของเมี่ยงคำพบว่า ในหนึ่งหน่วยบริโภค (5 คำ) ให้โปรตีน 5 กรัม คาร์โบไฮเดรต 20 กรัม (7% ของปริมาณที่แนะนำต่อวัน) ไขมัน 10 กรัม (15% ของปริมาณที่แนะนำต่อวัน) แล้วยังให้วิตามิน ซึ่งได้แก่ วิตามินซี 6% ของปริมาณที่แนะนำต่อวัน วิตามินเอ 4% ของปริมาณที่แนะนำต่อวัน ให้แร่ธาตุ เช่น โซเดียม 11% ของปริมาณที่แนะนำต่อวัน แคลเซียม 6% ของปริมาณที่แนะนำต่อวัน ธาตุเหล็ก 10% ของปริมาณที่แนะนำต่อวัน
          นอกจากนี้ ยังมีธาตุแมกนีเซียม ทองแดง สังกะสี และโพแทสเซียม เป็นต้น นอกจากสารอาหารแล้วยังให้สารที่ไม่ใช้สารอาหาร เช่น ใยอาหาร ที่มีประโยชน์ต่อระบบขับถ่ายของร่างกายคนเรา 4 กรัม (16% ของปริมาณที่แนะนำต่อวัน)
          "ปริมาณที่นักโภชนาการแนะนำให้รับประทานเมี่ยงคำใน 1 มื้อ (หรือ 1 ครั้ง) ก็คือ 5 คำ ซึ่งการรับประทานเมี่ยงคำปริมาณดังกล่าว จะทำให้ได้พลังงาน 200 กิโลแคลอรี เท่ากับ 10% ของความต้องการพลังงานของคนเรา สำหรับ ขิง และหอมแดง นอกจากให้วิตามินและแร่ธาตุแล้วยังยังมีสรรพคุณเป็นยาสมุนไพรช่วยขับลมในกระเพาะอาหาร
          "การเลือกรับประทานเมี่ยงคำเป็นอาหารว่างจึงมีประโยชน์ต่อสุขภาพ ดีกว่าการเลือกรับประทานอาหารว่างประเภทที่มีแป้งและน้ำตาลเป็นส่วนประกอบหลัก เช่น ขนมเค้ก โดนัท ข้าวตังทอด หรือขนมกรุบกรอบ" ผศ.ดร.สมศรีกล่าวแน่นอนว่า "ดาบย่อมมีสองคม" อะไรก็ตามที่ "เกินพอดี" ก็จะให้โทษ
          ผศ.ดร.สมศรีได้ฝากคำเตือนถึงผู้ที่นิยมรับประทานเมี่ยงคำด้วยว่า ต้องระวังการรับประทานมากเกินไป เนื่องจากเมี่ยงคำมีการใส่มะพร้าวคั่วและถั่วลิสงคั่ว ซึ่งให้ไขมันสูง ซึ่งนอกจากใส่มะพร้าว
          คั่วและถั่วลิสงคั่วเป็นส่วนประกอบแล้ว ในน้ำเมี่ยงคำก็มีการใส่
          มะพร้าวคั่วและถั่วลิสงคั่วด้วย แล้วยังมีการใส่น้ำตาล น้ำปลาและกะปิด้วย นอกจากจะให้พลังงานสูงแล้ว การใส่น้ำเมี่ยงคำมากเกินไป ก็ยิ่งทำให้ได้รับพลังงานมากยิ่งขึ้น
          และอีกเรื่องหนึ่งที่ต้องระวังก็คือ การเลือกใส่เครื่องปรุงเฉพาะที่ตนเองชอบ เช่น การไม่กินขิง หรือหอมแดง ทำให้สูญเสียโอกาสที่จะได้รับประโยชน์อย่างครบถ้วน
          เมื่อทราบถึงประโยชน์ของเมี่ยงคำแล้ว ก็อยากเชิญชวนให้เลือกรับประทานเมี่ยงคำเป็นอาหารว่าง
          ซึ่งนอกจากจะได้กินอาหารที่มีคุณค่าทางโภชนาการแล้ว ยังเป็นการร่วมอนุรักษ์อาหารว่างไทย "เมี่ยงคำ" ที่นับวันจะหากินยากขึ้นเรื่อยๆ
          แต่กระนั้น การทำกินเองก็ไม่ใช่เรื่องยากเย็นอย่างที่หลายคนคิด สามารถเตรียมน้ำเมี่ยงคำเก็บไว้ในตู้เย็น ส่วนมะพร้าวคั่วหากไม่สะดวกที่จะทำเอง ก็สามารถหาซื้อชนิดสำเร็จรูปได้ไม่ยาก เมื่ออยู่กันพร้อมหน้าพร้อมตาลูกหลานก็นั่งล้อมวงหั่นเครื่องเมี่ยงคำและกินเมี่ยงคำร่วมกัน
          ได้ทั้งความอร่อย สุขภาพ และความอบอุ่นในครอบครัว